Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Turośń Kościelna

PLAN ROZWOJU LOKALNEGO

GMINY TUROŚŃ KOŚCIELNA

NA LATA 2004 - 2006

Autor: Tomasz Matan firma „M.T.M. Doradztwo Finansowe”

Opracowanie sporządzone przy udziale pracowników Urzędu Gminy w Turośni Kościelnej

Turośń Kościelna, czerwiec 2004

PROCEDURA PRZYGOTOWANIA PLANU ROZWOJU LOKALNEGO

1. Zainteresowane strony składają wnioski.

2. Wójt wyznacza pełnomocnika oraz horyzontalny

zespół zadaniowy ds. opracowania planu rozwoju lokalnego.

3. Pełnomocnik pełni funkcję koordynatora zespołu zadaniowego i

jest odpowiedzialny za zbieranie wniosków, przygotowywanie

danych i wyznaczenie obszaru realizowania projektu.

4. Zespół zadaniowy składa się z pracowników urzędu gminy.

5. Wójt może wnioskować o powołanie w ramach Rady

Gminy specjalnej komisji ds. rozwoju lokalnego.

6. Wójt opiniuje plan rozwoju i rekomenduje go Radzie Gminy.

7. Wójt prowadzi również monitoring wdrażania planu oraz

ocenia go.

8. Wójt wnosi pod obrady Rady Gminy plan rozwoju

lokalnego.

9. Rada Gminy przyjmuje uchwałą plan rozwoju lokalnego.

I. Teren realizacji Planu Rozwoju Lokalnego

1. Delimitacja obszaru realizacji planu

Gmina Turośń Kościelna położona jest w aglomeracji Białostockiej w powiecie białostockim i graniczy z gminami: m. i gm. Choroszcz, m. i gm. Łapy, m. i gm. Suraż, gm. Juchnowiec Kościelny.

Powierzchnia gminy w granicach administracyjnych wynosi 14030 ha, co stanowi 0,69 % powierzchni województwa podlaskiego i 4,68 % powierzchni powiatu białostockiego.

Gmina podzielona jest na 32 sołectwa (34 miejscowości).

Według stanu na 15.12.2003 r. gmina liczyła 5132 mieszkańców, co stanowiło 0,4 % ludności województwa podlaskiego, w tym 0,97 % ludności terenów wiejskich województwa. W stosunku do ludności powiatu białostockiego ludność gminy stanowi 3,59 % i 5,64 % ludności wiejskiej powiatu.

Gęstość zaludnienia gminy wynosi 36 osób na 1 km² wobec 61 osób na 1 km w województwie podlaskim i 47 osób w powiecie białostockim.

W strukturze użytkowania gruntów gminy użytki rolne stanowią 62,3 % (8742 ha). W powiecie białostockim użytki rolne stanowią 50,4 %, zaś w województwie podlaskim 59,7 % powierzchni ogółem.

Lasy zajmują 26,3 % powierzchni gminy (29,3 % w województwie podlaskim i 38,4 % w powiecie białostockim).

Do sektora prywatnego należy 82,9 % powierzchni gruntów ogółem i 97,7% powierzchni użytków rolnych.

Środowisko przyrodnicze gminy nie jest zdegradowane.

Podstawowymi obszarami przyrodniczymi są:

- dolina rzeki Narew jako wielkoprzestrzenny element ekosystemu przyrodniczego wchodzący w skład Ekologicznego Systemu Obszarów Chronionych o znaczeniu ponadlokalnym,

- doliny cieków i obniżenia terenowe wraz z sąsiadującymi z nimi kompleksami leśnymi o znaczeniu lokalnym,

- lasy znaczenia lokalnego w powiązaniu z ciągami dolin rzecznych zachowujące układ ekologiczny o ciągłości przestrzennej.

Obiektami przyrodniczymi i krajobrazowymi prawnie chronionymi na terenie gminy są: część Narwiańskiego Parku Narodowego wraz z otuliną oraz pomniki przyrody uznane Zarządzeniem Wojewody.

Wartości kulturowe istniejące na terenie gminy w postaci zabytków i obiektów o wartościach historyczno – kulturowych oraz stanowisk archeologicznych, świadczą o bogatym osadnictwie tych ziem.

Gmina jest całkowicie zwodociągowana i w znacznym stopniu zgazyfikowana. W Turośni Kościelnej istnieje nowoczesna oczyszczalnia i rozbudowuje się system kanalizacji.

Na terenie gminy istnieje 888 indywidualnych gospodarstw rolnych (bez działek rolnych).

Średnie gospodarstwo rolne liczy 8,4 ha użytków rolnych (10,7 w województwie podlaskim i 11,7 ha w powiecie białostockim. Na 1 mieszkańca gminy przypada 1,74 ha użytków rolnych.

Plony uzyskiwane w gminie są wyższe niż w byłym województwie białostockim (25,9 z ha zbóż w gminie i 24,4 w byłym województwie w 1997 r.)

Natomiast obsada bydła jest w gminie na niższym poziomie niż średnio w województwie podlaskim i zbliżona jest do sytuacji powiatu białostockiego. Np. na 100 ha użytków rolnych w gminie jest 42,1 sztuk bydła i 40,3 sztuk trzody chlewnej. Odpowiednie obsady dla województwa podlaskiego wynoszą 54 i 77, zaś dla powiatu białostockiego 42 i 52.

Podstawową funkcją gminy jest produkcja rolna. Pozostałymi funkcjami są funkcje letniskowe dla mieszkańców Białegostoku we wsi Niewodnica Kościelna oraz funkcje mieszkaniowe we wsiach Niewodnica Kościelna, Niewodnica Korycka i Zalesiany, a także funkcje tranzytowe w zakresie komunikacji i infrastruktury technicznej o znaczeniu krajowym i regionalnym.

Działalność gospodarczą prowadzi na terenie gminy 199 podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w systemie REGON, w tym 192 prywatne.

2. Charakterystyka obecnej sytuacji społeczno-ekonomicznej

Sfera społeczna

Rozwój mieszkańców Gminy Turośń Kościelna w sferze społecznej polega na stałym wzroście ich poziomu wykształcenia, świadomości obywatelskiej oraz osobistej kulturze. Wyrazem rozwoju dokonującego się w tej sferze powinien być wzrastający poziom poczucia odpowiedzialności za sprawy o charakterze publicznym.

Demografia

Liczba ludności gminy w ostatnich kilkudziesięciu latach zmniejszyła się, ale tempo tego spadku było znacznie mniejsze niż w innych gminach województwa z uwagi na jej położenie w pobliżu Białegostoku.

W 2003 r. w stosunku do 2002 r. ludności nawet przybyło. Saldo migracji w 2003 r. było dodatnie i wynosiło 28 osób.

Aktualnie zamieszkuje 5132 mieszkańców, z czego 2550 mężczyzn i 2582 kobiety. Według wieku: do 18 lat – 1.292 mieszkańców, od 18 - 60 lat – 2.837 mieszkańców, powyżej 60 lat – 1.003 mieszkańców.

Ludność skupiona jest w 34 wsiach. Największa wieś Turośń Kościelna - siedziba władz gminy liczy 666 mieszkańców.

- Niewodnica Kościelna - 458 mieszkańców

- Turośń Dolna - 335 mieszkańców

- Baciuty - 332 mieszkańców

Najmniejsza wieś - Borowskie Skórki liczy - 25 mieszkańców.

Z roku na rok począwszy od 1999 r. wzrasta liczba osób przybyłych na teren gminy:

- 1999 r. - przybyło 75 osób

- 2000 r. - przybyło 91 osób

- 2001 r. - przybyło 90 osób

- 2002 r. – przybyło 57 osób

- 2003 r. – przybyło 28 osób

Urodzenia w latach:

- 1999 r. - 66 osób.

- 2000 r. - 55 osób

- 2001 r. - 61 osób

- 2002 r. - 23 osoby

- 2003 r. – 49 osób

Osoby powyżej 90 roku życia zamieszkujące w gminie (dane aktualne na dzień 30.07.2002 r.):

- 1 mężczyzna zamieszkały w Baciutach Kolonia – urodzony w 1896 r.

- 1 mężczyzna zamieszkały w Zawadach – urodzony w 1903 r.

- 1 kobieta zamieszkała w Zalesianach – urodzona w 1903 r.

- 1 kobieta zamieszkała w Chodorach – urodzona w 1904 r.

- 1 mężczyzna zamieszkały w Turośni Dolnej – urodzony w 1905 r.

1 kobieta zamieszkała w Niewodnicy Kościelnej – urodzona w 1905 r.

Zauważalny jest też proces starzenia się ludności gminy, gdyż udział grupy ludności w wieku poprodukcyjnym wynosi w gminie 20 %, gdy w województwie podlaskim wynosi on 15,4 %, zaś w powiecie białostockim 16,8%.

Ludność rolnicza gminy stanowi 71 % ludności ogółem.

Zmiany w przyszłych trendach demograficznych w gminie Turośń Kościelna będą wynikiem składowym dwu czynników: wielkości wzrostowych lub malejących migracji stałej ludności i przyrostu naturalnego.

Rozmiary migracji zależeć będą przede wszystkim od tego w jakim stopniu możliwości znalezienia zatrudnienia pokryją się z podażą pracy.

Duże znaczenie mieć będzie także rozwój budownictwa mieszkaniowego. Obszar gminy posiada atrakcyjne warunki terenowe do rozwoju tej funkcji. Na terenie gminy widoczne są zjawiska wzrostu gospodarczego, bezrobocie maleje i przybywa miejsc pracy.

Należy zatem przypuszczać, że zakładany rozwój gospodarczy w połączeniu z rozwojem mieszkalnictwa będzie zasadniczym czynnikiem wzrostu ruchliwości przestrzennej ludności po roku 2000.

W ostatnich latach odpływ ludności z terenu gminy został zahamowany. W zakresie reprodukcji biologicznej ludności przewiduje się wzrost dzietności kobiet i stopniowy wzrost długości trwania życia.

W rezultacie - ujemne obecnie wielkości przyrostu naturalnego – po roku 2000 będą prawdopodobnie dodatnie tzn. wielkości urodzeń nieznacznie przewyższą wielkości zgonów.

Przyjęcie takich, ogólnych założeń spowoduje niewielki lecz stały wzrost zaludnienia gminy.

Prognoza zmian liczby mieszkańców w latach 1997 - 2010

Tabela nr 1

Wyszczególnienie

1997

1998

2000

2010

Gmina Turośń Kościelna

4998 osób

5028 osób

5,1 tys. osób

5,2 tys. osób

Źródło: dane U.S. Białystok oraz obliczenia własne.

W strukturze wiekowej ludności należy spodziewać się niewielkiego wzrostu liczby mieszkańców w wieku produkcyjnym, utrzymania się na obecnym poziomie liczby osób w wieku przedprodukcyjnym i wzrostu ludności w wieku poprodukcyjnym.

Należy przy tym zwrócić uwagę na wewnętrzne zróżnicowanie wyżej omówionych ekonomicznych grup wieku.

W grupie produkcyjnej w wyniku dezaktywizacji zawodowej roczników niższych i wchodzenia w wiek zdolności do pracy roczników wyżu demograficznego odsetek ludności w wieku mobilnym (18 – 44 lata) w najbliższym czasie będzie się powiększał.

Obecna struktura wieku ludności oraz wzrostowe tendencje w zakresie urodzeń powodować będą pewne ograniczenie trendu demograficznego starzenia się ludności.

Trudna dziś do określenia skala wzrostu urodzeń w przyszłości stwarza znaczne problemy w ocenie przekształceń strukturalnych ludności w wieku przedprodukcyjnym.

Udział dzieci i młodzieży w perspektywie roku 2010 winien się utrzymać na obecnym poziomie z lekkim spadkiem wśród dzieci szkoły podstawowej.

Przedstawione tendencje wpływać będą na zmiany w wielkości zasobów pracy, strukturę obszarową gruntów rolnych, sposób użytkowania urządzeń infrastruktury społecznej i konieczność selektywnej realizacji elementów infrastruktury technicznej.

Rynek pracy i bezrobocie

W rolnictwie indywidualnym zatrudnionych jest 1732 osoby, co stanowi 80% ludności czynnej zawodowo.

Bezrobocie w gminie w liczbie 300 osób w 2003 r. stanowi 10,5 % ludności w wieku produkcyjnym.Na dzień 30 grudnia 2003 roku w Gminie Turośń Kościelna zarejestrowanych było 300 bezrobotnych, w tym 138 kobiet. Pozostających bez pracy powyżej 12 miesięcy było 166 osób, natomiast z prawem do zasiłku zaledwie 33 osoby. Stopa bezrobocia w powiecie białostockim, do którego należy Gmina Turośń Kościelna, na koniec grudnia 2003 roku wynosiła 15,2 %. W Gminie Turośń Kościelna poziom bezrobocia na koniec grudnia 2003 roku osiągnął poziom około 11%.

Kultura, sport i turystyka

Na terenie gminy znajdują się następujące pomniki historii:

We wsi Baciuty - kapliczka grekokatolicka obecnie prawosławna p.w. św. Barbary z końca XVIII w, we wsi Bojary - cmentarzysko średniowieczne, wiatrak , pomnikowe głazy i jałowce.We wsi Dobrowoda cmentarz średniowieczny ,pozostałości parku i folwarku z XIX w. W Markowszczyźnie - zespół podworski z XIX wieku. Niewodnica Kościelna posiada zabytkowy zespół kościoła parafialnego pod wezwaniem św. Antoniego i kaplicę cmentarną z XIX wieku. Turośń Kościelna posiada zabytkowy kościół parafialny p.w. św. Trójcy z XVII wieku oraz dworek myśliwski z XVIII wieku. W Topilcu znajduje się cerkiew prawosławna p.w. św. Mikołaja z XIX w.

Szlaki rowerowe na terenie gminy Turośń Kościelna

Zgodnie ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Turośń Kościelna, na terenie gminy wyznaczonych jest kilka szlaków turystycznych wzdłuż których przebiegają ścieżki rowerowe.

1. Obwodnica rowerowa Narwiańskiego Parku Narodowego (Choroszcz, Zawady, Baciuty, Dobrowoda, Turośń Dolna, Borowskie Michały, Suraż). Wzdłuż tej trasy w miejscowości Borowskie Michały powstał hotel w adaptowanym do tego celu budynku dawnej Szkoły Podstawowej. Natomiast w trakcie realizacji jest obiekt we wsi Zawady, który pełnić będzie funkcję bazy turystycznej dla wycieczek zorganizowanych itd.

2. Obwodnica wokół miasta Białegostoku (Turośń Dolna, Turośń Kościelna - kościół pod wezwaniem św. Trójcy, Szerenosy, Juchnowiec Kościelny, Zabłudów, Supraśl).

3. Szlak turystyczny wychodzący z miasta Białegostoku (Kleosin, Księżyno, Niewodnica Kościelna - kościół pod wezwaniem św. Antoniego, Trypucie, Zawady, Topilec - cerkiew prawosławna pod wezwaniem św. Mikołaja, kolonia Topilec) jest obecnie częściowo wykonany do wsi Niewodnica Korycka, wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 678 (Białystok-Wysokie Mazowieckie).W miejscowościach Topilec i kolonia Topilec władze Narwiańskiego Parku Narodowego realizują budowę dwóch pól namiotowych, których lokalizacja ma przyciągnąć turystów zainteresowanych bogatą fauną i florą NPN.

4. Obwodnica wokół miasta Białegostoku (Białystok - Hryniewicze - Juchnowiec Kościelny - Szerenosy - Turośń Kościelna – Juraszki – Pomigacze – Księżyno - Białystok).

5. Podlaski Szlak Bociani – który na terenie gminy Turośń Kościelna przebiega przez miejscowości: Baciuty, Dobrowodę, Turośń Dolną, Piećki i Borowskie Skórki

Pod względem atrakcyjności turystycznej i warunków wypoczynku i rekreacji wyróżniają się w sposób szczególny tereny wsi Niewodnica Kościelna i Niewodnica Korycka a także obszar otuliny Narwiańskiego Parku Narodowego. Znajdująca się w granicach gminy część Narwiańskiego Parku Narodowego mimo swoich walorów atrakcyjności nie może być dostępna dla turystyki i rekreacji ze względu na wymogi ochrony ekologicznej tego środowiska.

Na terenach wiejskich a zwłaszcza atrakcyjnych pod względem krajobrazowym zakłada się rozwijanie funkcji turystycznej i wypoczynku w różnych formach:

- agroturystyka i jej obsługa,

- mieszkalnictwo rekreacyjne,

- usługi turystyczne,

- turystyka kwalifikowana jak jeździectwo itp.,

turystyka poznawcza związana z zabytkami budownictwa i walorami przyrody nadnariwańskiej,

Oświata i wychowanie

Kształcenie dzieci i młodzieży w gminie Turośń Kościelna odbywa się w 6 placówkach szkolnych tj.: 5 szkołach podstawowych i 1 gimnazjum.

W gminie wg stanu na dzień 29 czerwca 2004 liczba uczniów wynosiła 736 uczniów oraz 61 dzieci w oddziałach „0”

Wszystkie dzieci objęte są dożywianiem. W trzech szkołach funkcjonują 2 stołówki szkolne, w których 394 uczniów korzysta z obiadów szkolnych, z tego 106 uczniów ze SP w Niewodnicy Kościelnej i 288 uczniów z Gimnazjum i SP w Turośni Kościelnej, natomiast w pozostałych placówkach zorganizowane jest drugie śniadanie dla ucznia.

Obsługę biurową i księgową szkół wykonuje Zespół Obsługi Ekonomiczno –Administracyjnej Szkół w Turośni Kościelnej. Obowiązek dowożenia przez gminę dzieci do szkół, dotyczy 342 uczniów.

Wydatki na oświatę w 2003 r. kształtowały się następująco:

Wyszczególnienie	Koszt w zł
Szkoły podstawowe (5 szkół)	2.033.930
Klasy „0”	145.963
Gimnazjum	791.828
Dowożenie uczniów do szkół	181.499
Obsługa Administracyjno –Księgowa Szkół	104.934
Doskonalenie zawodowe nauczycieli	15.070
Świetlica szkolna	139.000
Pozostała działalność (w tym sport)	21.312
Fundusz socjalny nauczycieli i emerytów	16.591
Inwestycje oświatowe	541.852

W szkołach na terenie gminy Turośń Kościelna jest zatrudnionych 71 nauczycieli ( 69,42 etatów) oraz 23 pracowników obsługowych (20 etatów).

Zestawienie zatrudnienia wg stopni awansu zawodowego nauczycieli.

Nazwa szkoły	n-l dyplo-mowany	n-l miano-wany	n-l kontra-ktowy	n-l stażysta
Gimnazjum	1	11,1	6,56	2
SP Czaczki	0	4,5	1,33	0,5
SP Niewodnica Kość.	1	6,5	2,33	0
SP Tołcze	2	5	1,78	0,72
SP Turośń Dolna	0	7,44	1,39	1
SP Turośń Kość.	1,33	8,72	2,28	0,94
Razem:	5,33	43,26	15,67	5,16

W roku szkolnym 2002/2003 mury Gimnazjum opuściło 100 uczniów.

Liczba dzieci w wieku obowiązku szkolnego zamieszkałych w obwodzie szkół z terenu gminy Turośń Kościelna w roku szk. 2002/2003 i 2003/2004.

Szkoła	Ilość uczni w poszczególnych szkołach
Szkoła	2001/2002	2002/2003	2003/2004
SP Czaczki	51	47	50
SP Turośń Dolna	84	117	89
SP Niewodnica Kość.	94	95	73
SP Tołcze	109	101	102
SP Turośń Kość.	184	146	170
Gimnazjum	270	257	252
Razem:	792	763	736

Jak wynika z powyższych danych następuje tendencja zmniejszenia liczby uczniów w szkołach. Z prognoz demograficznych wynika, że w latach następnych nastąpi dalszy spadek liczby uczniów w szkołach.

Ochrona zdrowia

Niepubliczny Zespół Opieki Zdrowotnej znajduje się w budynku ośrodka zdrowia w Turośni Kościelnej. W budynku tym, są również dwa gabinety stomatologiczne oraz apteka.

Mieszkalnictwo

Warunki mieszkaniowe w gminie są nieco gorsze niż średnio w województwie podlaskim i powiecie białostockim. Na 1000 mieszkańców przypada w gminie 293,3 mieszkania (304,8 w województwie i 301,5 w powiecie)

Wyposażenie gminy w podstawowe urządzenia obsługi ludności jest lepsze niż średnio w województwie podlaskim i powiecie białostockim. Np. na 1000 mieszkańców gminy jest 5716 woluminów w bibliotekach, w województwie 3664, zaś w powiecie 3810. Liczba abonentów telefonicznych na 1000 mieszkańców gminy wynosi 202,1 w województwie podlaskim 198,4 a w powiecie białostockim 157,6.

Z prognozy demograficznej wynika, że do roku 2010 na terenie gminy wystąpi potrzeba wzrostu ilościowego zasobów mieszkaniowych. Obecnie wskaźniki zaludnienia mieszkań oraz w niektórych elementach stan techniczny zasobów ocenić należy jako dostateczny względnie dobry.

Tym niemniej są na terenach wiejskich mieszkania o niskim standardzie, stąd w najbliższych latach główny nacisk inwestycyjny będzie położony na modernizację istniejącej zabudowy wiejskiej oraz wymianę budynków o złym stanie technicznym, a także wyposażenie mieszkań w urządzenia i instalacje sanitarne.

Duży ruch inwestycyjny, tak jak dotychczas wystąpi we wsiach: Niewodnica Kościelna, Niewodnica Korycka, Zalesiany, Markowszczyzna, Tołcze, Baciuty, Bojary, Trypucie oraz w siedzibie gminy - Turośni Kościelnej. W tych miejscowościach wyznacza się w studium tereny budowlane.

Pomoc społeczna

Z budżetu na rok 2003 na opiekę społeczną przeznaczono kwotę 395.059 zł, która to kwota została przeznaczona na wypłatę zasiłków i pomoc w naturze w roku 2003. Kwotę 272.619 zł gmina otrzymała z budżetu państwa z przeznaczeniem na opłatę zasiłków w ramach zadań zleconych, kwota 70.700 zł, pochodziła z budżetu gminy na opłatę zasiłków realizowanych w ramach zadań własnych oraz kwota 51.740 zł, była to dotacja celowa Wojewody Podlaskiego.

W ramach realizacji zadań zleconych 6 osób otrzymało zasiłek stały z tytułu opieki nad dzieckiem wymagającym opieki i pielęgnacji, - 11 osób otrzymało zasiłki wyrównawcze przysługujące osobie całkowicie niezdolnej do pracy z tytułu wieku lub inwalidztwa, - 25 osoby otrzymały renty socjalne, - 25 kobiet otrzymało pomoc z tytułu ochrony macierzyństwa, - 83 rodziny otrzymały pomoc w formie zasiłków okresowych, głównie z tytułu bezrobocia, niepełnosprawności, bądź wielodzietności, - 14 osób otrzymało zasiłki pielęgnacyjne.

W ramach zadań własnych gminy w roku 2003 udzielono pomocy dla około 151 rodzin. Przyznano 240 zasiłków na kwotę zł 49.500, głównie zakup żywności, odzieży, przyborów szkolnych i opału na zimę oraz zdarzenia losowe. Kwotę 21200 zł. przeznaczono na opłacenie kosztów dożywiania w szkole.

Łącznie w roku 2003 z różnych form pomocy społecznej skorzystało około 252 rodzin, co stanowi około 20 % całej gminy. Poza wypłacanymi świadczeniami pieniężnymi udzielono pomocy w postaci pracy socjalnej polegającej na załatwieniu spraw urzędowych i innych spraw bytowych.

Na podstawie obserwacji z kilku lat działalności Ośrodka można stwierdzić, że społeczeństwo nasze ubożeje, coraz więcej osób nowych zwraca się o pomoc, głównie są to osoby młode, a których powodem trudnej sytuacji życiowej jest brak pracy.

Podmioty gospodarcze

Aktualny wykaz podmiotów gospodarczych

Rodzaj Działalności	Ilość zarejestrowanych przedsiębiorców.
1. Handel w tym:	51
sklepy spożywczo-przemysłowe	14
obwoźna sprzedaż	16
kiosk "RUCHU"	2
handel bezpośr.art..konsump.	19
2.Pijalnia piwa	1
3.Mała gastronomia	3
4.Produkcja i sprzedaż mieszanek	1
5.Przetwórstwo owocowo-warzywne	1
6.Skup i sprzedaż runa leśnego	1
7 Produkcja i sprzedaż trumien	1
8. Z.P.H.U. " TURPASZ " s.c	1
9.Zakup i ubój żywca	2
10.Ubój drobiu i sprzedaż tuszek	1
11.Usługi weterynaryjne	2
12.Usługi transportowe i załadunkowe	25
13.Usługi budowlane	22
14.Usługi stolarskie	12
15.Usługi ślusarskie	3
16.Usługi brukarskie	2
17.Instalatorsto sanitarne	8
18.Tartacznictwo	1
19.Usługi geodzyjne	2
20.Mechanika pojazdowa	6
21.Elektromechanika pojazowa	1
22.Spzedaż art.. futrzarskichi skórzanych	1
23.Usługi elektroinstalacyjne	4
24.Przewijanie silników elektrycznych	2
25.Przygotowywanie samochodów do sportów wyczynowego-serwis samochodowy	1
26.Działalność brokerska	1
27.Mechanika maszyn biurowych	1
28.Badania psychologiczne	1
29.Poligrafia, produkcja pieczątek	1
30.Wyrób i sprzedaż zniczy	1
31.Wyrób i sprzedaż kwiatów sztucznych	1
32.Usługi krawieckie	1
33.Taxi obowe	2
34.Usługi reklamowe, dziennikarskie, fotograficzne	1
35.Ośrodek jeździecko-rekreacyjny	1
36.Sprzątanie pomieszczeń	1
37.Instalatorstwo i serwis sieci telekomunikacyjnych i komputerowych	2
38. Kompleksowe usługi zmotoryzowanych	1
39. Produkcja i sprzedaż skarpet	1
40. Pośrednictwo finansowe	1
41. Pośrednictwo ubezpieczeniowe	5
42. Sprzedaż obuwia	1
43. Sprzedaż żwiru	1
44. Usługi bacharsko-dekarskie	1
45. Kantor wymiany walut	2
46. Usługi fryzjerskie	1
47. Promocja i sprzedaż leków	1
48. Preparowanie zwierząt	1
49. Usługi inseminacyjne	1
Ogółem	186

Rolnictwo

Struktura własności gruntów na terenie gminy.

Na terenie gminy jest 1656 właścicieli nieruchomości opodatkowanych podatkiem rolnym, których wielkość, ilość oraz udział procentowy gospodarstw kształtuje się następująco :

pow. gosp. ilość gosp. udział procentowy

1-2 ha 708 42,8 %

2-5 ha 300 18,1 %

5-7 ha 227 13,7 %

7-10 ha 190 11,5 %

10-15 ha 141 8,5 %

pow. 15 ha 90 5,4 %

(w tym 2 gospodarstwa powyżej 100 ha)

W ostatnich latach zwiększyła się ilość małych gospodarstw do 2 ha.

Obecnie odnotowuje się wzrost rozdrobnienia gospodarstw rolnych. Przewiduje się, iż po 1 stycznia 2005 r. tendencja ta się odwróci i stopniowo zmniejszać się będzie ilość gospodarstw rolnych przy zwiększaniu ich średniej powierzchni. Tempo tych zmian zależeć będzie od polityki rolnej prowadzonej przez Państwo (ceny produktów rolnych, ceny środków produkcji, możliwości zbytu, kredytowanie rolnictwa) oraz możliwości tworzenia nowych miejsc pracy na wsi poza rolnictwem i w miastach dla ludności odchodzącej z rolnictwa.

Należy oczekiwać wzrostu poziomu technologii rolniczej i warunków cywilizacyjnych życia mieszkańców wsi w wyniku rozwoju systemów infrastruktury technicznej.

Na terenie gminy na gruntach ornych przeważają gleby IV i V klasy stanowiące w sumie 78,5 % powierzchni gruntów ornych i sadów. Brak jest gruntów należących do I i II klasy. Na terenach użytków zielonych dominują gleby klasy IV, V i VI stanowiąc łącznie 96 %.

Przestrzenne rozmieszczenie kompleksów przydatności rolniczej gleb ściśle wiąże się z przestrzennym występowaniem poszczególnych typów gleb oraz ich bonitacji.

Inwestycje

W gminie Turośń Kościelna znaczną część środków budżetowych przeznacza się na inwestycje, które w 2003 r. stanowiły 31 % wydatków ogółem. Od 2001 roku zauważalny jest systematyczny wzrost udziału wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem.

Wykaz środków pozyskanych na realizację inwestycji prowadzonych na terenie gminy Turośń Kościelna w latach 1999-2003 ( dane cyfrowe w zł.)

	*Modernizacja kotłowni w szkołach*	*budowa wodociągu*	*Budowa gazociągu*	*Rozbudowa i modernizacja szkół*	*Budowa drogi*	*Budowa kanalizacji*	*Oświetlenie uliczne*	*Budowa świetlicy w Zawadach*
*Budżetu gminy*	121.100	75.500	436.200	2.303.402	483.900	792.300	88.100	112.400
*Środki ludności*		68.300	278.800			209.000
*Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej*	45.000					500.000
*Budżet Państwa*				651.500	90.000	156.218	60.000
*Eko Fundusz*						213.000
*Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej*						1.569.182
*SAPARD*						525.190
*PAOW*					328.057
*UKFiS*				240.000
*OGÓŁEM*	166.100	143.800	715.000	3.194.902	901.957	3.964.890	148.100	112.400

Wydatki inwestycyjne w latach 1999-2003 (dane cyfrowe w zł.)

Rodzaj Inwestycji	1999 r.	2000 r.	2001 r.	2002 r.	2003 r.
*Budowa wodociągu*		40.600	89.100
*Gazyfikacja*	715.000
*rozbudowa i modernizacja szkół* *- zakup autobusu*	1.315.000	110.000 39.800
*Budowa sali gimnastycznej*		265.000	536.000	500.000	541.852
*Budowa dróg*		100.000	7.400		672.657
*Budowa oświetlenia ulicznego*		18.100	80.000	50.000
*Budowa kanalizacji sanitarnej*		325.500	928.500	1.599.000	1.104.600
*Budowa świetlicy-bazy turystycznej w Zawadach*		31.000	66.400		15.000
Wydatki inwestycyjne ogółem	2.030.000	930.000	1.707.250	2.149.000	2.334.109

Gazyfikacja:

Zgodnie z programem gazyfikacji Gminy Turośń Kościelna w latach 1994-1999 wybudowano sieć gazową o dł. 38,5 km oraz 265 szt. przyłączy.

1994 r.

Od Stacji Redukcyjno Pomiarowej do wsi Turośń Dolna wykonano 5,2 km. sieci wraz z 15 przyłączami

Koszt inwestycji – 196.000 zł.

1995 r.

Od wsi Turośń Dolna przez wieś Turośń Kościelna do stacji „Narew” wykonano 7,5 km. sieci wraz z 55 przyłączami

Koszt inwestycji – 235.000 zł

1996 r.

Od stacji „Narew” do wsi Tołcze wykonano 4,5 km. sieci wraz z 15 przyłączami

Koszt inwestycji – 236.000 zł

1997 r.

Od wsi Tołcze do wsi Trypucie wykonano 3,5 km. sieci wraz z 40 przyłączami

Koszt inwestycji – 221.000 zł

1998 r.

W trakcie realizacji jest odcinek od wsi Tołcze (szkoła) do wsi Niewodnica Korycka (CPN) o długości 4,4 km wraz z 9 przyłączami.

Koszt inwestycji – 560.217 zł.

1999 r.

We wsi Niewodnica Korycka i Niewodnica Kościelna – sieć gazową o dł. 13,4 km oraz 135 przyłączy

Koszt inwestycji – 715.000 zł.

Środki na realizację w/w inwestycji w latach 1994-1999 pochodziły z następujących źródeł:

Kanalizacja:

W 1998 r. wybudowano i oddano do eksploatacji oczyszczalnię ścieków i sieć kanalizacyjną we wsi Turośń Kościelna:

Długość sieci – 4,729 km

Ilość przyłączy – 117 szt

W 2000 r. wykonano odcinek kanalizacji sanitarnej od wsi Turośń Kościelna do wsi Turośń Dolna o dł. 2.252 mb .

W 2001 r. wybudowano kanalizację sanitarną we wsi Turośń Dolna :

- długość sieci kanalizacji grawitacyjnej -3631 mb

- długość sieci kanalizacyjnej tłocznej -1566 mb

- 2 przepompownie

- liczba przyłączy - 93 szt.

- długość przyłączy - 1.321 mb

W 2002 r. wybudowano kanalizację sanitarną we wsi Iwanówka i Juraszki:

- sieć kanalizacji grawitacyjnej - 3529,9 mb

- sieć kanalizacji tłocznej - 2443,5 mb

- 3 przepompownie

- ilość przyłączy - 80 szt.

- długość przyłączy - 797 mb

W 2003 r. wybudowano kanalizację sanitarną we wsi Pomigacze

- sieć kanalizacji grawitacyjnej - 2668 mb

- sieć kanalizacji tłocznej - 1392 mb

- 2 przepompownie

- ilość przyłączy - 122 szt.

- długość przyłączy - 685 mb

Środki na realizację w/w inwestycji w latach 1998-2003 pochodziły z następujących źródeł:

W marcu 2002 r. gmina opracowała nową „Koncepcję kanalizacji sanitarnej Gminy Turośń Kościelna”, która określiła układ sieci kanalizacji sanitarnej, ilość oczyszczalni ścieków i bilansu ścieków surowych. Koncepcja zawiera również opis proponowanych rozwiązań technicznych oraz ekonomiczne uzasadnienie przyjętych rozwiązań.

W oparciu o w/w koncepcję przystąpiono do opracowania dokumentacji technicznej na rozbudowę sieci kanalizacyjnej w 4 kierunkach, do wsi:

- Zalesiany, Markowszczyzna, Niewodnica Kościelna,

- Niecki, Tołcze, Barszczówka,

- Piećki, Borowskie Gziki, Borowskie Michały, Borowskie Skórki,

- Dobrowoda, Baciuty,

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt.2 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, właściciel nieruchomości jest zobowiązany do zapewnienia utrzymania czystości i porządku na posesji poprzez przyłączenie nieruchomości do istniejącej sieci kanalizacyjnej.

Wodociągi:

Gmina po II kadencji samorządu, została zwodociągowana w 100% :

- długość sieci wodociągowej - 123,603 km

- długość przyłączy - 72,51 km

- ilość przyłączy - 1429 szt.

2000 r.

- Wykonano spinkę sieci wodociągowej pomiędzy miejscowościami Turośń Kościelna-Turośń Dolna sieć wodociągową o dł. 2.213 m.

- W Niewodnicy Kościelnej i Niewodnicy Koryckiej wybudowano sieć o dł.339 m.

2001 r.

- W Niewodnicy Kościelnej i Niewodnicy Koryckiej wybudowano sieć o dł.1000 m.

2002 r.

- W Niewodnicy Koryckiej wybudowano sieć o dł. 45 m.

2003 r.

- W Pomigaczach wybudowano odcinek sieci w trakcie realizacji kanalizacji sanitarnej.

Ogólny koszt inwestycji przeprowadzonych w latach 1999-2003 r. - 193.174 zł

Drogi:

2000 r.

- Wybudowano drogę o nawierzchni żwirowej pomiędzy miejscowościami Bojary-Borowskie Żaki o dł.1510 mb

- Wybudowano odcinek drogi Nr 03506 (Niewodnicą Kościelną i Klepaczami) na odcinku 425 mb przy współfinansowaniu powiatu.

2001 r.

- Wybudowano nawierzchnię asfaltową na

ul. Dworskiej w Turośni Kościelnej przy współfinansowaniu mieszkańców

2003 r.

- Wybudowano drogę o nawierzchni asfaltowej pomiędzy miejscowościami Dołki-Borowskie Gziki o dł. 2888 mb.

W ramach realizowanej kanalizacji sanitarnej:

- w roku 2001 odbudowano nawierzchnię asfaltową drogi w Turośni Dolnej o długości 1420 m.

- w roku 2002 odbudowano nawierzchnię asfaltowa drogi w Juraszkach o długości 390 m.

W 2001 r. wykonano parkingi przy Ośrodku Zdrowia oraz Urzędzie Gminy w Turośni Kościelnej

Oświetlenie:

2000 r.

1. Wybudowano oświetlenie uliczne w Niewodnicy Kościelnej przy ul.Ogrodowej

2. Uzupełniono oświetlenie uliczne przy drogach powiatowych i wojewódzkich w miejscowościach:

- Niewodnica Kościelna (przy drodze powiatowej w kierunku Czaplina - ul. Kościelna)

- Dobrowoda (przy drodze powiatowej)

- Tołcze (przy drodze woj.)

- Niecki (przy drodze powiatowej)

- Turośń Dolna (przy drodze wojewódzkiej na łuku)

Inwestycja była refundowana w części z budżetu Wojewody.

2001 r.

1. Wybudowano oświetlenie uliczne w Niewodnicy Kościelnej przy ulicy:

- Wczasowa

- Myśliwska

Gospodarka odpadami:

W roku 1999 przeprowadzono pierwszą akcję selektywnej zbiórki odpadów na terenie gminy Turośń Kościelna

W roku 2000 przeprowadzono kolejną akcję selektywnej zbiórki odpadów w systemie workowym.

W roku 2001 przeprowadzono akcję selektywnej zbiórki odpadów oraz zakupiono 40 szt. pojemników do selektywnej zbiórki odpadów:

W roku 2002 zakupiono 20 szt. pojemników do selektywnej zbiórki odpadów.

Na odbiór odpadów stałych mieszkańcy mają podpisane indywidualne umowy z firmami MPO, Czyścioch i ASTWA.

Przedsięwzięcie było w części sfinansowane ze środków Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Odbiór segregowanych odpadów finansowany jest obecnie z budżetu gminy oraz ze zwrotu opłaty produktowej.

Inwestycje oświatowe

1999 r.

Wybudowano kotłownię gazową w Szkole Podstawowej we wsi Tołcze,

Koszt inwestycji - 94.495 zł

Inwestycję realizowano ze środków:

- Budżet gminy - 69.495 zł

- WFOŚiGW - dotacja - 25.000 zł

2000 r.

Wybudowano kotłownię gazową w Szkole Podstawowej we wsi Niewodnica Kościelna.

Koszt inwestycji - 71.605 zł

Inwestycję realizowano ze środków:

- Budżet gminy - 51.605 zł

- WFOŚiGW - dotacja - 20.000 zł

Od 1996 r. prowadzona jest rozbudowa Gimnazjum w Turośni Kościelnej. W 2002 r. wybudowano pełnowymiarową salę gimnastyczną oraz stan surowy części dydaktycznej.

Rozbudowa i modernizacja szkoły w latach 1999-2003 finansowana była z:

W 1999 r. rozpoczęto odbudowę zniszczonej w pożarze świetlicy wiejskiej w Zawadach, która pełnić będzie również funkcję bazy turystycznej przy ważnym szlaku turystycznym – „Obwodnica rowerowa Narwiańskiego Parku Narodowego”.

Dochody i wydatki gminy Turośń Kościelna w 2004 r. nieznacznie wzrastają w porównaniu do lat ubiegłych (w cenach stałych). Strukturę dochodów i wydatków gminy w latach 1999-2003 przedstawiono w tabelach zamieszczonych w niniejszym dziale. Głównym źródłem dochodów gminy są subwencje i dotacje. W 2003 roku stanowiły one prawie 70 % wszystkich dochodów gminy. Dochody budżetu gminy w przeliczeniu na jednego mieszkańca w 2003 r. wyniosły 1469,13 zł. Natomiast wydatki budżetu gminy w przeliczeniu na jednego mieszkańca w 2003 roku wyniosły 1527,09 zł.

Budżet gminy 1999-2003 w zakresie dochodów ( dane cyfrowe w zł.)

	*1999 r.*	*2000 r.*	*2001 r.*	*2002 r.*	*2003 r.*
Subwencja ogólna z budżetu państwa	448.700	643.500	535.600	595.560	3.239
Subwencja oświatowa	2.372.000	2.113.200	2.238.860	2.839.055	2.855.104
Subwencja rekompensująca utracone dochody przez gminę (pod. od śr. Transportu)	201.000	229.200	268.970	238.580	255.728
Dotacje celowe na zadania zlecone gminom ustawowo	273.100	394.800	464.800	438.700	469.775
Dotacje celowe na zadania własne gminy	205.400	575.800	390.570	333.000	1.175.467
*Dochody własne gminy - ogółem w tym:*	2.250.950	2.174.100	2.551.380	2.222.155	2.780.269
Podatki i opłaty od gospodarstw rolnych, osób fizycznych i prawnych	861.300	932.800	1.409.000	1.507.700	1.799.731
Udziały gminy w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa ( podatek dochodowy )	651.000	569.200	448.690	438.600	473.523
Środki ludności	316.700	139.000	181.400	70.000	173.060
Dochody ze sprzedaży i dzierżawy mienia gminy	230.000	252.500	240.260	120.000	201.671
Pozostałe dochody	191.950	280.600	272.030	85.855	132.284
*Dochody ogółem*	5.751.150	6.130.600	6.450.180	6.667.050	7.539.582

Budżet gminy 1999-2003 w zakresie wydatków (dane cyfrowe w zł.)

	*1999 r.*	*2000 r.*	*2001 r.*	*2002 r.*	*2003 r.*
*Wydatki budżetowe ogółem w tym:*	6.628.600	6.051.000	6.748.040	7.491.050	7.837.028
*Wydatki bieżące*	4.598.600	5.121.000	5.040.790	5.342.050	5.406.129
Oświetlenie ulic	434.700	203.500	288.100	161.000	117.613
Remonty dróg	39.000	16.000	38.000	63.900	58.683
Kultura	85.500	74.000	123.900	74.000	82.000
Opieka społeczna	342.500	391.000	405.500	433.400	487.794
Oświata i wychowanie	2.488.700	3.053.500	2.985.800	3.228.060	3.450.126
Pozostałe wydatki	1.208.200	1.383.000	1.199.490	1.381.690	1.209.913

Infrastruktura lokalna

Na terenie gminy istnieją ważne urządzenia infrastruktury o znaczeniu ponadlokalnym (krajowym, wojewódzkim i powiatowym) tj:

- magistralna linia kolejowa dwutorowa, zelektryfikowana Warszawa – Białystok – Granica państwa,

- droga krajowa Białystok – Wysokie Mazowieckie,

- droga wojewódzka Białystok – Łapy,

- linia elektroenergetyczna WN 400 kV relacji Miłosna k /Warszawy – GPZ „Narew, zasilająca stację transformatorowo – rozdzielczą GPZ 400/110 kV w Turośni Kościelnej,

- linie elektroenergetyczne 110 kV wychodzące z GPZ : „Narew” w kierunku Bielska Podlaskiego, Łap, Białegostoku,

- gazociąg wysokiego ciśnienia Białystok – Wyszków,

- budowany gazociąg tranzytowy międzynarodowy Rosja – Europa Zachodnia,

- pasy ochronne pod urządzenia radiokomunikacji i teletransmisji relacji SLR Topczewo – Białystok – RTCN Krynice.

Wodociągi

Już w 1997 roku Gmina Turośń Kościelna była z sześciu gmin, które posiadały zwodociągowane wszystkie wsie – 100 % przy średniej wojewódzkiej wynoszącej dla gmin 65,3 %.

Długość sieci wodociągowej (bez przyłączy do budynków ) wynosiła 98,8 km, do której było podłączonych 1220 budynków mieszkalnych. Odsetek mieszkań podłączonych do sieci wodociągowej wynosił 87,3 % znacznie powyżej średniej województwa białostockiego wynoszącej dla gmin 53,5 %. Dało to gminie w tym wskaźniku 2 miejsce w województwie białostockim.

Do końca 2003 r. gmina Turośń Kościelna wybudowała sieć wodociągową o długości 105,8 km oraz 1270 szt. przyłączy.

Zużycie wody w gospodarstwach domowych na 1 mieszkańca wynosiło 18,3 m³/r (50,1 dm³/d), powyżej średniej wojewódzkiej 14,8 m³/r (40,5 dm³/d).

Zaopatrzenie w wodę 34 miejscowości odbywa się z pięciu ujęć i stacji wodociągowych stanowiących własność Gminy Turośń Kościelna, a eksploatowanych przez Wojewódzki Zakład Konserwacji Urządzeń Melioracyjnych z siedzibą w Zaściankach ul. Usługowa 6, znajdujących się w miejscowościach:

· Turośń Dolna – zaopatruje w wodę 11 miejscowości: Bojary z kolonią, Borowskie Cibory, Borowskie Gziki, Borowskie Michały, Borowskie Olki, Borowskie Skórki, Borowskie Wypychy, Borowskie Żaki, Piećki, Stoczki i Turośń Dolną.

· Baciuty – zaopatruje w wodę 7 miejscowości: Barszczówkę z kolonią, Baciuty, Baciuty – Kolonia, Dobrowoda, Topilec, Topilec – Kolonia, Trypucie i Zawady.

· Tołcze – zaopatruje w wodę wieś Tołcze.

· Pomigacze – zaopatruje w wodę 9 miejscowości w gminie Turośń Kościelna: Iwanówkę, Juraszki, Markowszczyznę z kolonią, Niewodnicę Korycką, Niewodnicę Kościelną, Niecki, Pomigacze Turośń Kościelna, Zalesiany oraz w gminie Juchnowiec Kościelny: Brończany, Koplany, kol. Koplany, Lewickie i kol. Lewickie.

· Wieś Lubejki zaopatrywana jest w wodę z wodociągu Juchnowiec Kościelny.

· Miejscowość Reki zaopatrywana jest w wodę z wodociągu Suraż.

Rozwój scentralizowanych systemów zaopatrzenia w wodę należy uznać za bardzo dobry.

Wszystkie wsie zostały zwodociągowane. Poza systemem pozostała część rozproszonej zabudowy kolonijnej. Wydajność wodociągów wiejskich znacznie przekracza aktualne pobory wody i istnieje rezerwa w zatwierdzonych zasobach ujęć wodnych około 90 % w Turośni Dolnej i Tołczach, 80 % w Baciutach, 40 % w Pomigaczach i 60 % w Czaczkach Małych.

Dobrze rozwinięty system zaopatrzenia w wodę oraz wolne moce w źródłach wody są atutem rozwojowym gminy. Niemniej jednak stacje hydroforowe wymagają gruntownej modernizacji oraz zmiany technologii uzdatniania wody.

Kanalizacja

Na terenie gminy scentralizowany system kanalizacji sanitarnej posiada miejscowość Turośń Kościelna, Turośń Dolna, Iwanówka, Juraszki i Pomigacze. Budowę kanalizacji sanitarnej rozpoczęto w 1997 r. Wykonano 4,7 km kanałów sanitarnych w ulicach Lipowej, Białostockiej, Wysokiej, Dworskiej z podłączeniem do mechaniczno – biologicznej oczyszczalni ścieków, typu „Hydrocentrum” o przepustowości: 199 m³/d.

W kolejnych latach 2000-2003 wybudowano sieć sanitarną w 4 miejscowościach w układzie kanalizacji grawitacyjno-pompowej z przepompowniami zlokalizowanymi na głównych kolektorach przesyłowych.

Do kanalizacji sanitarnej podłączono 412 posesji oraz wybudowano sieć sanitarną o długości 22,2 km. Gospodarka ściekowa na terenie miejscowości Turośń Kościelna, Turośń Dolna, Iwanówka, Juraszki i Pomigacze uległa poprawie po wybudowaniu oczyszczalni ścieków oraz sieci kanalizacji sanitarnej. Uzyskiwane efekty oczyszczania ścieków są zadowalające, a oczyszczalnia posiada rezerwę. Są to atuty rozwoju tych miejscowości.

Na pozostałym terenie gminy stan gospodarki ściekowej należy ocenić jako niezadowalający. Ścieki gromadzone w zbiornikach, które często nie są szczelne mogą powodować negatywny wpływ na środowisko w postaci skażenia gleby i wód podziemnych.

Zważywszy, że w gminie zwodociągowane są wszystkie wsie, problem odprowadzania i oczyszczania ścieków jest sprawą bardzo ważną i pilną, gdyż stanowi to barierę w rozwoju gminy.

Łączność

System telekomunikacyjny w gminie składa się z:

a) linii światłowodowej kablowej relacji Łapy – Turośń Dolna – Turośń Kościelna – Trypucie – Białystok,

b) central telefonicznych, automatycznych cyfrowych w Turośni Kościelnej (typu EWSD RDLU o poj. 488 i liczbie abonentów 480) oraz Trypuciach (typu S12 RSU o poj. 488 i liczbie abonentów 334), linii abonenckich napowietrznych i kablowych miedzianych na obszarze całej gminy,

Na przestrzeni lat 1990 – 1999 system przedstawiał się następująco:

lata	ilość central		pojemność central		ilość abonentów		wskaźnik nasycenia na 100 osób
lata	ręcznych	autom.	ręcznych	autom.	ręcznych	autom.	wskaźnik nasycenia na 100 osób
1990		4		182		173	3,52
1995		5		207		354	7,18
1999		2		976		814	21,86

Jak wynika z wyżej przytoczonych danych stan telekomunikacji w gminie uległ radykalnej poprawie. Nowe centrale telefoniczne automatyczne, cyfrowe zainstalowane w ośrodku gminnym i Trypuciach zostały włączone poprzez kablową linię światłowodową w automatyczny system telekomunikacyjny województwa, a poprzez Białostocki Węzeł Telekomunikacyjny – z siecią krajową i międzynarodową. Istnieje jeszcze rezerwa w istniejących centralach dla podłączenia potencjalnych abonentów. Wskaźnik nasycenia na 100 osób w gminie jest jednym z najwyższych w województwie. Społeczny Komitet Telefonizacji Gminy zawarł umowę z TP S.A. na wykonanie sieci telefonicznej na terenie gminy. W latach 1996 – 1997 wykonano 611 przyłączy, w 1998r. wykonano 113 przyłączy (we wsiach Niewodnica Korycka i Kościelna)

Energia elektryczna

Źródłem zasilania w energię elektryczną gminy jest RPZ 110 /15 kV w Łapach oraz RPZ- 8 110/15 kV i RPZ-5 w Białymstoku.

Obciążenia stacji transformatorowo – rozdzielczych w latach 1994 – 1999 przedstawia się następująco:

Stacja transformator. rozdzielcza	moce transf.		obciążenia transf. (MW)								układ pracy stacji
	T1	T2	1994		1995		1997		1999
	T1	T2	T1	T2	T1	T2	T1	T2	T1	T2
RPZ Łapy	16	16	6,5	7,5	7,8	7,0	7,5	7,4	6,5	6,5	H – 5
RPZ – 8 Białystok	25	25	10	10	10	12	13	11	12	10	H – 4
RPZ – 5 Białystok	25	25	rez.	17	rez.	17	11	7	7	6	H – 5

Istniejące źródła zasilania w pełni pokrywają zapotrzebowanie mocy i energii elektrycznej w gminie.

Rozprowadzenie energii elektrycznej do poszczególnych odbiorców odbywa się poprzez układ sieci SN 15 kV i NN, która w przeważającej części jest siecią napowietrzną.

Głównymi liniami SN 15 kV są:

- RPZ Łapy - RPZ – 8 Białystok,

- RPZ Łapy - RPZ – 5 Białystok,

- RPZ Łapy - RPZ Bielsk Podlaski,

Na terenie gminy zlokalizowanych jest 63 stacji w tym 8 w ośrodku gminnym.

W ramach elektryfikacji ZEB S.A. Białystok przeprowadził analizę stanu technicznego urządzeń elektroenergetycznych. Do demontażu zakwalifikował 1 stację transformatorową w Turośni Kościelnej, a do remontu we wsi Topilec, w Turośni Kościelnej 2 stacje, łącznie z remontem linii SN 15 kV i NN powiązanych z tymi stacjami. Ponadto do remontu zakwalifikowano linie SN 15 kV Łapy – Turośń Kościelna – Baranki oraz odgałęzienie od w/w linii w kierunku wsi Dołki.

Na terenie gminy Turośń Kościelna zlokalizowane są najwyższe rangą urządzenia elektroenergetyczne województwa podlaskiego.

Między wsią Turośń Kościelna a wsią Iwanówka zlokalizowana jest stacja transformatorowo - rozdzielcza GPZ „Narew” 400 /110 kV. Zasilana jest ona linią WN 400 kV z kierunku Miłosna k/ Warszawy. W/w stacja stanowi ważny element w układzie krajowym oraz jest głównym punktem zasilania miasta Białystok i Województwa Podlaskiego.

W chwili obecnej wyjścia liniowe WN 110 kV z GPZ tn „Narew” stanowią linie:

- RPZ – 4 }1 linia 2 torowa,

- RPZ – 9

- RPZ Łapy }1 linia 2 torowa,

- GPZ1 Białystok

- RPZ – 5 Białystok }1 linia 2 torowa,

- RPZ – 8 Białystok

- RPZ Bielsk Podlaski

W/w urządzenia nie mają bezpośredniego wpływu na stan elektroenergetyki w gminie.

System elektroenergetyczny gminy rozwija się na przestrzeni lat zgodnie z ogólnymi założeniami i programem określonym przez Zakład Energetyczny Białystok, Rejon Energetyczny Łapy oraz ustaleniami zawartymi w planach zagospodarowania przestrzennego gminy Turośń Kościelna.

Obecnie podstawowym problemem jest zsynchronizowanie potrzeb wynikających z zagospodarowania przestrzennego i jego rozwoju w poszczególnych obszarach gminy z możliwością systemu elektroenergetycznego

Duża ilość zmian w obecnie obowiązujących na terenie gminy planach zagospodarowania przestrzennego, wymagających budowy nowych urządzeń elektroenergetycznych, świadczy o dużych potrzebach rozbudowy elektroenergetyki na obszarze gminy.

Dotychczasowy system rozbudowy sieci SN 15 kV i NN (poprzez łączenie poszczególnych odcinków istniejących i nowowybudowanych linii ), w kolejnych przedziałach czasowych winien być kontynuowany.

Utrzymanie prawidłowego funkcjonowania i rozwoju sieci elektroenergetycznych powinno być rozwiązywane poprzez tworzenie rezerw terenów pod urządzenia elektroenergetyczne w postaci pasów ochronnych, mimo częstych konfliktów, szczególnie z siecią osadniczą.

Problemem do rozwiązania jest również dążenie do poprawy standardów zasilania, stopnia pewności zasilania oraz jakości przesyłanej mocy, przestrzegając jednocześnie wymogów ekologii oraz polityki oszczędnościowej terenów.

Część obszarów gminy położona jest w otulinie Narwiańskiego Parku Narodowego . Dopuszcza się pozostanie na tych terenach istniejących urządzeń energetycznych – jako sieci napowietrznej, ale jednocześnie wskazana jest budowa nowych urządzeń elektroenergetycznych już jako kablowe.

Na uwagę zasługuje fakt zwrócenia uwagi władz samorządowych na konieczność poprawy oświetlenia ulicznego dróg publicznych przy jednoczesnym uzyskaniu zmniejszenia zużycia mocy poprzez zastosowanie energooszczędnych opraw. Modernizacja oświetlenia została wykonana. Uzyskano zdecydowaną poprawę oświetlenia oraz o 43 % zmniejszono dotychczasowe zużycie energii elektrycznej.

W trakcie modernizacji została również zamontowana iluminacja świetlna kościołów w Niewodnicy Kościelnej, Turośni Kościelnej, Uhowie Topilcu gm. Łapy i Rynkach gmina Suraż (ze względu na przynależność mieszkańców gminy Turośń Kościelna do tych parafii). Inwestycje te podniosły walory estetyczne tych zabytkowych obiektów i stanowią ciekawy element przestrzenny tych miejscowości.

Sieć gazowa

Gmina Turośń Kościelna jest częściowo zgazyfikowana. Źródłem zasilania gminy w gaz jest gazociąg wysokiego ciśnienia Białystok – Łapy o średnicy 250. Trasa w/w gazociągu przebiega ≈ 0,5 km na północ od wsi Turośń Dolna pomiędzy wsiami Turośń Dolna a Dobrowoda.

Sieć gazowa średniego ciśnienia jest zasilana ze stacji redukcyjno – pomiarowej I°, zlokalizowanej na działce przy drodze Turośń Kościelna – Dobrowoda w bezpośrednim sąsiedztwie gazociągu wysokiego ciśnienia. Wykonana sieć średniego ciśnienia zaopatruje mieszkańców wsi Turośń Kościelna, Turośń Dolna, Iwanówka, Rozdzielnia „Narew”, wieś Niecki, Tołcze, Trypucie, Kol. Baciuty, Kol. Zalesiany, Niewodnica Korycka i Niewodnica Kościelna.

W/w zakres wykonanego w latach 1994 – 1999 uzbrojenia stanowi część sieci przewidzianej w „Koncepcji gazyfikacji gmin Turośń Kościelna i Suraż” opracowanej w BPBK w Białymstoku przyjętej przez Radę gminy Turośń Kościelna Koncepcja ta zakłada, że system docelowy obejmie wszystkie miejscowości gminy i będzie współpracować z siecią gazową gminy Juchnowiec, Suraż, oraz m. Uhowo gmina Łapy. Gaz będzie wykorzystywany na cele komunalno – bytowe i grzewcze.

Rozbudowa tego systemu pozwoli na wykorzystanie nośnika energii „przyjaznej” dla środowiska naturalnego i podniesienie standardu życia mieszkańców. W szerszym aspekcie – zgazyfikowanie gminy wniesie istotny pozytywny czynnik rozwoju tego obszaru.

Elementami tranzytowymi sieci gazowej jest przewidziany i wprowadzony do ustaleń planu miejscowego zagospodarowania przestrzennego gminy Turośń Kościelna – gazociąg wysokiego ciśnienia „JAMAŁ”. Trasa jego przebiega w południowej części gminy na długości 3,8 km.

Strefę bezpieczeństwa dla w/w gazociągu przewidziano r =100 od przewodu. Wyjątek stanowi odcinek gazociągu w okolicach wsi Reki, gdzie założono strefę r = 25 m od przewodu (przewidywano na tym odcinku specjalne zabezpieczenia ze względu na zbliżenia do istniejącej zabudowy).

Komunikacja

Sfera ekologiczna

Obszar gminy Turośń Kościelna charakteryzuje się stosunkowo niewielkim stopniem przekształcenia środowiska. Źródła powstawania konfliktów ze środowiskiem przyrodniczym wynikają głównie z rozwoju i funkcjonowania wsi Turośń Kościelna oraz miasta Białegostoku i innych większych jednostek osadniczych, położonych w obrębie obszaru gminy jak również intensyfikacji rolnictwa (nawożenia i ochrona roślin) i wzrostu ruchu i transportu komunikacyjnego.

Emisja zanieczyszczeń do wód

Pod względem hydrograficznym obszar gminy Turośń Kościelna leży w zlewni rzeki Narew, która jest głównym odbiornikiem wód powierzchniowych. Łączna powierzchnia wód otwartych wynosi 100 ha, co stanowi 0,7 % obszaru gminy (średnio w woj. białostockim 1,0 %).

Sieć hydrograficzną na terenie gminy tworzą wraz z dopływami rzeki: Narew, Turośnianka i Czaplinianka – Niewodnica .

Rzeka Narew, która na niewielkim odcinku stanowi zachodnią granicę gminy, płynie szeroką, zabagnioną doliną.

Północna część gminy jest odwodniona przez rzekę Czapliniankę – Niewodnicę, środkowa zaś przez rzekę Turośniankę. Doliny tych rzek, jak i ich dopływy są bardzo słabo zaznaczone w morfologii terenu, a liczne ich odcinki są w znacznym stopniu zabagnione.

Na obszarze gminy znajduje się szereg zagłębień bezdopływowych wypełnionych wodą.

Na podstawie badań przeprowadzonych w 1995 r. stwierdzono, że wody rzeki Narwi powyżej m. Uhowo wykazują II klasę czystości. W pozostałych ciekach wodnych brak jest badań kontrolnych, przy czym należy podkreślić, że nie obserwuje się tu wpływu zanieczyszczeń ściekowych związanych z działalnością gospodarczą.

Zgodnie z zarządzeniem 18/71 Prezydium WRN w Białymstoku z 27.05.1971 r. wody rzeki Narwi winny odpowiadać I klasie , a wody rzek Czaplinianki – Niewodnica i Turośnianki – II klasie czystości.

Potencjalne zagrożenia zarówno dla wód powierzchniowych jak i gruntowych może stanowić brak oczyszczalni ścieków w rejonach grupowego zwodociągowania wsi. Na stan czystości wód może negatywnie wpływać działalność związana z produkcją rolną, a zwłaszcza intensywne stosowanie nawozów sztucznych i środków chemicznej ochrony roslin. Zagrożenia dla wód, a zwłaszcza wód podziemnych może być również nieprawidłowa utylizacja odpadów, a w szczególności tych odpadów, które zawierają różnego rodzaju niebezpieczne związki toksyczne.

Emisja zanieczyszczeń do atmosfery

Gmina Turośń Kościelna charakteryzuje się stosunkowo czystym powietrzem atmosferycznym.

Średnie roczne stężenia badanych zanieczyszczeń atmosferycznych w latach 1991 – 93 przez Wojewódzką Stację Sanitarno – Epidemiologiczną i P.I.O.Ś. w Białymstoku, jest dużo niższa od wartości dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń powietrza (zał. Nr 1 do rozporządzenia Ministra O.Ś.Z.N. i L. z dnia 28. IV. 1998 r. Dz. U. Nr. 55 poz. 355).

Głównym źródłem zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego jest przemysł, kotłownie lokalne i paleniska indywidualne oraz transport.

W strukturze zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego dominują zanieczyszczenia pyłowe i gazowe pochodzące z procesów energetycznego spalania paliw stałych, głównie węgla kamiennego, koksu i drewna.

Szacunkowe wielkości emisji zanieczyszczeń w roku 1993 pochodzących z procesów energetycznych w gminie Narew i gmin najbliżej jej położonych (wg. obliczeń P.I.O.Ś w Białymstoku na podstawie danych W.O.Ś. UW) przedstawiają się jak niżej :

Gmina

wielkość emisji zanieczyszczeń

W Uq / rok

% udział SO2 i pyłu w gminie w stosunku do całego województwa

SO2

NO2

CO

pył

SO2

pył

TUROŚŃ KOŚCIELNA

JUCHOWIEC KOŚĆELNY

BIAŁYSTOK

CHOROSZCZ

4,6

116,7

10710,0

75,4

4,8

45,1

5230,6

25,5

19,2

178,5

5821,1

114,9

7,2

101,1

4748,3

44,0

0,032

0,809

74,243

0,523

0,093

1,287

60,433

0,56

Na terenie gminy należy liczyć się ze skażeniem pochodzenia komunikacyjnego zwłaszcza w odległości 100 – 200 m od drogi Markowszczyzna – Łapy, Markowszczyzna – Turośń Kościelna – Zawyki, Białystok – Wysokie Mazowieckie.

Aktualne zanieczyszczenia dwutlenkiem azotu i ołowiem wzdłuż tras komunikacyjnych są znikome i nie stanowią zagrożenia dla środowiska. Tym niemniej w przypadku nasilenia (wzrostu) ruchu kołowego może nastąpić pewne zagrożenie dla wypasu bydła w pobliżu tych dróg oraz uprawy warzyw, a na terenach zabudowanych może zagrażać zdrowiu ludzi. W związku z powyższym należy dążyć do zmniejszenia emisji pyłów i gazów głównie poprzez:

§ modernizację lub likwidację kotłowni węglowych i palenisk indywidualnych przechodząc na gaz ziemny lub olej opałowy lekki,

§ modernizację i budowę instalacji odsiarczająco – odpylających,

§ poprawę układów komunikacyjnych z jednoczesnym utrzymaniem dobrego stanu nawierzchni dróg i stawiania ostrych rygorów w zakresie zanieczyszczeń pochodzących z procesów spalania benzyny i ropy.

Należy także odnotować, że ocena sytuacji radiologicznej w oparciu o wyniki pomiarów stężeń dokonanych przez specjalistyczne jednostki nie wywoła żadnych zagrożeń dla środowiska i ludzi na terenie gminy.

Odpady

Na terenie gminy brak jest gminnego wysypiska odpadów stałych jak również wiejskich wysypisk. Na gruntach wsi Turośń Kościelna istniało niezalegalizowane gminne wysypisko o powierzchni 0,6 ha, które zostało zamknięte decyzja Terenowej Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej w Białymstoku. Taki stan powoduje, że gromadzenie odpadów odbywa się w sposób niekontrolowany, w miejscach przypadkowych i tworzy się szereg „dzikich” wysypisk. Gmina wydała zezwolenia na świadczenie usług polegających na usuwaniu, wykorzystywaniu i unieszkodliwianiu odpadów stałych przedsiębiorstwom specjalistycznym z Białegostoku: „MPO”, „ASTWA” i „Czyścioch”. Przedsiębiorstwa te świadczą usługi w oparciu o podpisane umowy z mieszkańcami. Aktualnie podpisane umowy posiada ok. 70 % ogółu gospodarstw w gminie.

Umowy te podpisane są z mieszkańcami we wszystkich wsiach położonych na terenie administracyjnym gminy. W myśl ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminie, dnia 21 sierpnia 1997 r. Rada Gminy Turośń Kościelna podjęła uchwałę Nr XXX/138/97 w sprawie szczegółowych zasad utrzymania czystości i porządku w gminie. W roku 1999 przystąpiono do egzekwowania postanowień zawartych w w/w uchwale. 2-3 razy do roku przeprowadzane są kontrole posesji, polegające na sprawdzeniu jak mieszkańcy postępują z odpadami powstającymi w ich gospodarstwie. Kontrole te spowodowały, iż wzrosła ilość domostw posiadających pojemniki na śmieci oraz umów podpisanych z firmami świadczącymi usługi w zakresie odbioru odpadów. Z informacji uzyskanej od w/w przedsiębiorstw wynika, iż obsługują oni około 70 % gospodarstw na terenie gminy. Ten imponujący wynik został osiągnięty po dwóch latach prowadzanych okresowo kontrolach i współdziałaniu z firmami posiadającymi koncesję do prowadzenie działalności, w zakresie odbioru odpadów.

W celu zmniejszenia ilości odpadów wywożonych na wysypisko, w 1999 r. przeprowadzono pierwsze akcje selektywnej zbiórki odpadów, w systemie workowym. W latach 2001-2002 zakupiono pojemniki do selektywnej zbiórki odpadów o poj. 1100 l, które ustawiono we wszystkich miejscowościach na terenie gminy. Segregacji podlegają odpady typu: plastik, szkło i makulatura. Pojemniki na makulaturę ustawiono jedynie przy obiektach użyteczności publicznej i szkołach.

Aktualnie opracowywany jest przez Urząd Gminy „Program gospodarki odpadami stałymi”.

II. Powiązanie projektów z celami strategicznych dokumentów rozwoju przestrzenno-społeczno-gospodarczego Gminy Turośń Kościelna oraz dokumentami powiatowymi, wojewódzkimi i krajowymi.

Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Turośń Kościelna uwzględnia zapisy zawarte w Strategii Województwa Podlaskiego i Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Podlaskiego oraz bierze pod uwagę założenia zawarte w strategii Powiatu Białostockiego oraz problemy sąsiadujących gmin: Choroszcz, Juchnowiec Kościelny, Łapy i Suraż.

Działania zaplanowane w ramach poszczególnych zasadniczych obszarów problemowych rozwoju Gminy wynikają z przyjętych celów strategicznych, określonych odrębnie dla każdego z obszarów problemowych. Z kolei zdefiniowane cele strategiczne wyznaczają charakter programów operacyjnych, których realizacja (tj. realizacja przewidzianych w ich ramach zadań) prowadzić będzie do osiągnięcia wyznaczonego celu.

Działania opisane poniżej są komplementarne z dokumentami opracowywanymi przez samorząd województwa. Gmina aktywnie uczestniczy w pracach nad strategią powiatu ziemskiego białostockiego, strategią rozwoju województwa podlaskiego oraz Planem zagospodarowania przestrzennego Województwa Podlaskiego.

Gmina jest członkiem Stowarzyszenia Gmin Górnej Narwi, w ramach którego uczestniczyła w przygotowaniu Strategii Zrównoważonego Rozwoju Gmin Górnej Narwi. W ramach prac nad strategią rozwoju stowarzyszenia określono cztery główne kierunki rozwoju, które przybrały postać następujących celów strategicznych:

A. Poprawa infrastruktury technicznej służącej rozwojowi gospodarki, potrzebom mieszkańców i ochronie środowiska.

B. Zintegrowane zagospodarowanie turystyczne obszaru Doliny Górnej Narwi

C. Opracowanie i wdrożenie promocji obszaru Doliny Górnej Narwi.

D. Stworzenie systemu edukacji ekologicznej na obszarze Doliny Górnej Narwi

Każdy z wyżej wymienionych celów posiada doprecyzowane, zgodnie z wymogami programowania unijnego zasady wdrażania, ewaluacji i oddziaływania.

Zapisy Planu Rozwoju Lokalnego są spójne z dwoma dokumentami ważnymi na poziomie regionalnym, są to:

2. Strategia rozwoju obszaru funkcjonalnego Zielone Płuca Polski. Zapis tezowy.

Dokument ten określa trzy podstawowe cele rozwoju:

- stworzenie warunków do zachowania i wzmocnienia ekosystemów oraz ochrony wód i zasobów naturalnych;

- stworzenie możliwości awansu cywilizacyjnego społeczności lokalnych;

- aktywizacja gospodarcza zharmonizowana z wymaganiami środowiska przyrodniczego

Główne kierunki działań służące realizacji przyjętych celów są następujące:

- przeciwstawienie się eurofizacji jezior i zbiorników oraz zanieczyszczonych wód powierzchniowych przez kompleksową racjonalizację gospodarki wodnej oraz prawidłowe prowadzenie gospodarki komunalnej i leśnej;

- systematyczne powiększanie i wzmacnianie systemu obszarów prawnie chronionych o zróżnicowanym statusie i rygorach ochronnych;

- stałe podnoszenie poziomu wykształcenia i kwalifikacji ludności, jako podstawowego sposobu opanowania bezrobocia i patologii społecznej, wzmocnienia aktywności i przedsiębiorczości oraz samoorganizacji struktur społecznych,

- oparcie rozwoju gospodarczego o nowoczesne technologie produkcji, rozwój drobnych i średnich przedsiębiorstw oraz turystyki i rolnictwa ekologicznego, tworzenie infrastruktury ekonomicznej otoczenia biznesu.

3. Strategia rozwoju województwa podlaskiego do roku 2010.

W dokumencie tym misję (cel nadrzędny rozwoju) sformułowano następująco: województwo podlaskie obszarem przedsiębiorczości gospodarczej, unowocześnienia rolnictwa oraz rozwoju: turystyki i wypoczynku, infrastruktury społecznej, wielokierunkowej edukacji, współpracy zagranicznej i międzyregionalnej oraz nowoczesnej infrastruktury technicznej – z aktywnym wykorzystaniem położenia przygranicznego, walorów środowiska kulturowego i przyrodniczego w dążeniu do osiągnięcia średnich wskaźników rozwoju i poziomu życia w Polsce.

W strategii przyjęto pięć celów strategicznych:

A. Województwo podlaskie obszarem rozwoju nowoczesnej infrastruktury, otwartym i dostępnym dla otoczenia,

B. Województwo podlaskie obszarem rozwoju gospodarczego, unowocześniania rolnictwa w dostosowaniu do specyfiki przestrzeni produkcyjnej, tworzącym sprzyjające warunki dla rozwoju małej i średniej przedsiębiorczości.

C. Województwo podlaskie obszarem rozwoju regionalnej infrastruktury społecznej, stosownie do potrzeb i aspiracji mieszkańców z poszanowaniem odrębności narodowych, kulturowych i religijnych oraz wzmacnianie funkcji ośrodków miejskich o znaczeniu krajowym i regionalnym,

D. Województwo podlaskie obszarem racjonalnego wykorzystania walorów środowiska przyrodniczego oraz wspierania rozwoju turystyki, kultury fizycznej i sportu,

E. Województwo podlaskie obszarem wykorzystującym położenie przygraniczne, wielokulturową tradycję oraz unikatowe walory przyrodnicze do rozwoju współpracy międzynarodowej, w tym przy- i transgranicznej.

W ramach ogólnych celów strategicznych wyodrębniono sześć celów priorytetowych. Są to:

1. Podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej i turystycznej województwa.

2. Wzmocnienie bazy ekonomicznej województwa

3. Rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich

4. Rozwój turystyki i lecznictwa uzdrowiskowego

5. Rozwój produkcji i usług

6. Rozwój technologii informacyjnych

7. Rozwój instytucji urządzeń infrastruktury społecznej o zasięgu regionalnym i ponad regionalnym w dziedzinie zdrowia, opieki społecznej i kultury.

Przyjęte do realizacji programy zawierające cele strategiczne, ogólne i szczegółowe oraz zadania realizacyjne są zgodne z założeniami przedstawionych krajowych i regionalnych dokumentów rozwojowych.

Plan rozwoju lokalnego uwzględnia również zalecenia zawarte w Planie Ochrony Środowiska w którym zapisano istotne z punktu widzenia rozwoju gminy zalecenia:

1. Działania w kierunku uregulowania gospodarki wodno-ściekowej w zlewni Narwi powyżej Parku jako warunek poprawy jakości wód dopływających na teren Parku.

2. Rozwój produkcji rolniczej metodami ekologicznymi i integrowanymi, opartymi o wielofunkcyjny model obszarów wiejskich.

3. Utworzenie stref ochronnych zagospodarowanych zielenią izolacyjną wokół obiektów produkcji zwierzęcej.

4. Zalecenie opracowania programu dolesień.

5. Zalecenie odtworzenia piętrzeń wód w dolinie Narwi.

6. Określenie zasad gospodarowania na obszarze stref ochronnych panoram jako wytyczne do planów miejscowych (poprzedzone studium kształtowania strefy łączności doliny Narwi z terenami osadniczymi).

W ramach aktualizowania strategii rozwoju gospodarczego Gminy Turośń Kościelna, analizy studium zagospodarowania przestrzennego oraz innych dokumentów programowych zdefiniowano łącznie dwa cele o charakterze strategicznym, których jednocześnie rozwinięciem są cele operacyjne.

1. Rozwój zasobów ludzkich Gminy

1.1. Działania na rzecz oświaty i wychowania

2. Rozwój obszarów wiejskich

2.1. Poprawa stanu dróg lokalnych

2.2. Kanalizacja i wodociągi w Gminie

2.3. Gospodarka odpadami

2.4. Poprawa jakości powietrza

2.5. Rozwój infrastruktury społecznej

Tabela 2

Inwestycje współfinansowane z Funduszy Strukturalnych UE w świetle celów zawartych w dokumentach programowych Turośni Kościelnej

Cel	Zadanie
1. Rozwój zasobów ludzkich w Gminie
1.1. Działania na rzecz oświaty i wychowania (spójne z 2.4.)	Rozbudowa części dydaktycznej przy szkole w Turośni Kościelnej
	Budowa świetlicy w Zawadach
2. Rozwój obszarów wiejskich
2.1. Poprawa stanu dróg lokalnych	Przebudowa drogi gminnej nr 0350019 (Trypucie-Zawady)
2.2. Kanalizacja i wodociągi w Gminie	Budowa kanalizacji sanitarnej do wsi 1. Zalesiany-Markowszczyzna-Niewodnica Kościelna 2. Niecki-Markowszczyzna-Tołcze-Barszczówka 3. Dobrowoda-Baciuty 4. Piećki-Borowskie Skórki-Borowskie Michały-Borowskie Gziki
	Rozbudowa sieci wodociągowej w Niewodnicy Koryckiej, Niewodnicy Kościelnej, Zalesianach, Baciutach, Markowszczyźnie i Tołczach
	Modernizacja ujęć wodnych (Hydrofornie-przepompownie)
2.3. Poprawa jakości powietrza	Termomodernizacja budynków: Szkoły w Tołczach, Czaczkach Małych, Niewodnicy Kościelnej, Turośni Kościelnej, Ośrodek Zdrowia w Turośni Kościelnej i budynek Urzędu Gminy
2.3. Poprawa jakości powietrza
2.4. Rozwój infrastruktury społecznej	Rozbudowa części dydaktycznej przy szkole w Turośni Kościelnej
	Budowa świetlicy w Zawadach
	Budowa świetlicy w Zawadach

III. Powiązanie projektów z innymi działaniami realizowanymi na terenie gminy.

Obecnie województwo podlaskie może korzystać ze środków przedakcesyjnych w ramach trzech programów pomocowych Unii Europejskiej: Phare, ISPA i SAPARD. Po włączeniu naszego kraju w struktury unijne, programy te zostaną zastąpione przez fundusze strukturalne oraz Fundusz Spójności. Praktycznie jednak działania w ramach programu Phare oraz SAPARD, rozpoczęte przed akcesją będą kontynuowane do 2006 roku, a zobowiązania funduszu ISPA przejmie z dniem akcesji Fundusz Spójności. Tak, więc w pierwszych latach naszego członkostwa w Unii Europejskiej działania finansowane z Phare, SAPARD oraz z funduszy strukturalnych realizowane będą równolegle.

Gmina Turośń Kościelna jest w trakcie realizacji, bądź też planowania zadań inwestycyjnych, realizowanych ze środków własnych i zewnętrznych, w tym programów przedakcesyjnych Unii Europejskiej. Zdecydowana większość inwestycji o charakterze infrastrukturalnym współfinansowana jest z instrumentu przedakcesyjnego; Rozwój Obszarów Wiejskich, PHARE oraz SAPARD.

Tabela 3

Zadania realizowane w oparciu o fundusze własne i przedakcesyjne Unii Europejskiej

Zadania	2003	2004	2005
Przebudowa drogi gminnej nr 0350019 (Trypucie-Zawady)	X	X
Budowa kanalizacji sanitarnej do miejscowości gminnych	X	X	X
Modernizacja ujęcia wód (hydrofornii) Pomigacze i Baciuty	X	X
Rozbudowa części dydaktycznej przy szkole w Turośni Kościelnej	X	X
Budowa świetlicy w Zawadach	X	X

Wymienionej w powyższej tabeli inwestycje współfinansowane są ze środków instrumentu przedakcesyjnego SAPARD. Jednakże ze względu na wstrzymanie złożonych wniosków zadania te zostaną przesunięte do realizacji i współfiannsowania w ramach ZPORR –u.

IV. Planowane inwestycje w świetle ZPORR.

Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR) jest jednym z sześciu programów operacyjnych, które posłużą do realizacji Narodowego Planu Rozwoju/Podstaw Wsparcia Wspólnoty na lata 2004-2006 (NPR/PWW). ZPORR rozwija cele NPR, określając priorytety i kierunki polityki regionalnej państwa w pierwszym okresie członkostwa Polski w Unii Europejskiej. Realizacja tej polityki w ramach ZPORR, będzie współfinansowana z funduszy strukturalnych.

Celem ZPORR jest tworzenie warunków wzrostu konkurencyjności regionów oraz przeciwdziałanie marginalizacji niektórych obszarów w taki sposób, aby sprzyjać długofalowemu rozwojowi gospodarczemu kraju, jego spójności ekonomicznej, społecznej i terytorialnej oraz integracji z Unią Europejską.

Wzrost konkurencyjności należy rozumieć jako oddziaływanie na zmiany struktury gospodarczej i poprawę sytuacji wszystkich regionów w Polsce względem regionów europejskich, w zakresie produktywności gospodarki, wydajności pracy, tworzenia i absorpcji innowacji, wykształcenia mieszkańców, dochodów ludności oraz ilości i jakości infrastruktury technicznej, a więc tych czynników, które decydują obecnie o sile gospodarek państw i regionów.

Przeciwdziałanie marginalizacji niektórych obszarów należy rozumieć jako podjęcie działań interwencyjnych w ograniczonej liczebnie i przestrzennie grupie obszarów: wiejskich, koncentracji przemysłów restrukturyzowanych oraz degradacji społeczno-ekonomicznej przestrzeni miejskiej, po-przemysłowej i po-wojskowej, o najmniejszych możliwościach rozwojowych oraz najtrudniejszej sytuacji społeczno-gospodarczej.

Realizacja strategicznego celu sprzyjać będzie wzrostowi gospodarczemu, przekształceniom strukturalnym regionów, wzrostowi urbanizacji, zwiększeniu mobilności przestrzennej ludności oraz zwiększeniu poziomu wiedzy i dostępu do najnowocześniejszych technologii społeczeństwa i podmiotów gospodarczych.

Osiągnięcie wyżej wymienionego celu odbywać się będzie poprzez realizację poszczególnych priorytetów i działań programu. Wyróżniamy trzy priorytety:

1. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmacnianiu konkurencyjności regionów

2. Wzmocnienie regionalnej bazy ekonomicznej i zasobów ludzkich

3. Rozwój lokalny

W ramach priorytetu Rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmacnianiu konkurencyjności regionów wyodrębniono następujące działania:

1.1. Modernizacja i rozbudowa regionalnego układu transportowego

1. 2. Infrastruktura ochrony środowiska

1. 3. Regionalna infrastruktura społeczna

1. 4. Rozwój turystyki i kultury

1. 5. Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego

1. 6. Rozwój transportu miejskiego w aglomeracjach

W priorytet Wzmocnienie regionalnej bazy ekonomicznej i zasobów ludzkich wpisane zostały następujące działania:

2. 1. Rozwój umiejętności powiązany z potrzebami rynku pracy i możliwości kształcenia ustawicznego w regionie

2. 2. Wyrównywanie szans edukacyjnych poprzez programy stypendialne

2. 3. Reorientacja zawodowa osób odchodzących z rolnictwa

2. 4.Reorientacja zawodowa osób zagrożonych procesami restrukturyzacyjnymi

2. 5. Promocja przedsiębiorczości

2. 6. Regionalne strategie innowacyjne i transfer wiedzy

W priorytecie Rozwój lokalny zapisane zostały działania:

3.1. Obszary wiejskie

3.2. Obszary poprzemysłowe restrukturyzowane

3.3. Zdegradowane obszary miejskie, poprzemysłowe, powojskowe

3.4. Mikroprzedsiębiorstwa

3.5. Lokalna infrastruktura społeczna

Gmina Turośń Kościelna w pierwszych latach członkostwa w Unii Europejskiej 2004-2006 zamierza podjąć szereg inwestycji wpisujących się w priorytety i działania Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego oraz Sektorowych Programów Operacyjnych. Będą one ważnym czynnikiem pobudzenie rozwoju społeczno-gospodarczego na obszarze gminy oraz tej części województwa Podlaskiego.

Tabela 4

Zadania w świetle priorytetów ZPORR

Działanie	Zadanie	2004	2005	2006	2007	2008
Priorytet 2 Wzmocnienie regionalnej bazy ekonomicznej zasobów ludzkich
2.1. Rozwój umiejętności powiązany z potrzebami rynku pracy i możliwości kształcenia ustawicznego w regionie	Działania na rzecz rozwoju oświaty i wychowania wśród dzieci i młodzieży.	X	X	X	X	X
Priorytet 3 Rozwój lokalny
3.1 Obszary wiejskie	Budowa drogi gminnej nr 0350010 i nr 0350020 na odcinku Baciuty-Trypucie	X	X
	Budowa drogi gminnej nr 0350010 i nr 0350020 na odcinku Baciuty-Trypucie	X	X
	Budowa kanalizacji sanitarnej do wsi 1. Zalesiany-Markowszczyzna-Niewodnica Kościelna 2. Niecki-Markowszczyzna-Tołcze-Barszczówka 3. Dobrowoda-Baciuty 4. Piećki-Borowskie Skórki-Borowskie Michały-Borowskie Gziki	X	X	X	X	X
	Rozbudowa sieci wodociągowej w Niewodnicy Koryckiej, Niewodnicy Kościelnej, Zalesianach, Baciutach, Markowszczyźnie i Tołczach		X	X
	Modernizacja ujęć wodnych (Hydrofornie-przepompownie)		X	X
	Termomodernizacja budynków: Szkoły w Tołczach, Czaczkach Małych, Niewodnicy Kościelnej, Turośni Kościelnej, Ośrodek Zdrowia w Turośni Kościelnej i budynek Urzędu Gminy
3.5. Lokalna infrastruktura społeczna	Rozbudowa części dydaktycznej przy szkole w Turośni Kościelnej	X	X
3.5. Lokalna infrastruktura społeczna	Budowa świetlicy w Zawadach	X	X	X

V. Wybrane wskaźniki monitorowania Planu Rozwoju Lokalnego Gminy Turośń Kościelna

Dla władz regionalnych i krajowych odpowiedzialnych za zarządzanie Funduszami Strukturalnymi Unii Europejskiej monitorowanie programu i przeprowadzanie jego ewaluacji nie są zadaniami nowymi. W ostatnich latach Komitety Monitorujące nabyły doświadczenia zarówno w zakresie kwantyfikowania celów programów jak i przeprowadzania ewaluacji okresowej. To doświadczenie będzie miało istotny wpływ i ulepszy monitorowanie i ocenianie przyszłej pomocy.

Nowe regulacje prawne zalecają odejście od czysto finansowego monitorowania. Istniejące procedury monitorowania, kontroli i ewaluacji zostaną rozszerzone i pogłębione w celu zapewnienia bardziej efektywnego wykorzystania Funduszy Strukturalnych. Te zmiany stanowią odbicie bardziej zdecentralizowanego podejścia do programowania i zarządzania programami jak również bardziej sprecyzowane zdefiniowanie obowiązków w zakresie monitorowania i ewaluacji na szczeblu Wspólnoty, państwa członkowskiego i regionu.

Zadanie monitorowania i ewaluacji działań strukturalnych wynika wprost z przepisów prawa, choć sposób ich przeprowadzania zależy od natury ocenianej pomocy. Celem jest sprawdzenie, za pomocą zdefiniowanych na odpowiednim poziomie wskaźników, efektywności wdrażania i wykorzystania środków.

Monitorowaniu realizacji inwestycji zapisanych w Planie Rozwoju Lokalnego gminy Turośń Kościelna służyć będzie szereg wskaźników adekwatnych do podejmowanych działań w ramach regionalnej polityki strukturalnej Unii Europejskiej. Przykładowe wskaźniki produktu, rezultatu i oddziaływania przedstawiono poniżej.

Priorytet 1

Działanie 1.3. Regionalna infrastruktura edukacyjna

WSKAŹNIKI MONITORINGU

WSKAŹNIKI PRODUKTU

1. ilość zbudowanych/zmodernizowanych pomieszczeń / obiektów dydaktycznych

2. ilość wyposażonych obiektów/pomieszczeń naukowo-badawczych

WSKAŹNIKI REZULTATu

1. liczba osób korzystających ze zbudowanych/zmodernizowanych/ wyposażonych pomieszczeń dydaktycznych

2. ilość osób korzystających z pomieszczeń naukowo-badawczych

WSKAŹNIKI ODDZIAŁYWANIA

1. wzrost procentowego udziału osób studiujących w ogólnej populacji osób w regionie w ciągu 2 lat po realizacji inwestycji (x %)

Działanie 1.4 Kultura i turystyka

WSKAŹNIKI MONITORINGU

WSKAŹNIKI PRODUKTU

1. liczba zrealizowanych projektów (w podziale na rodzaje projektów)

WSKAŹNIKI REZULTATU

1. wzrost ilości miejsc noclegowych,

2. liczba utworzonych/wypromowanych produktów turystycznych

WSKAŹNIKI ODDZIAŁYWANIA

1. wzrost liczby turystów w %,

2. liczba nowoutworzonych miejsc pracy w sektorze usług turystycznych

Priorytet 2

Działanie 2.1. Wzmocnienie regionalnej bazy ekonomicznej zasobów ludzkich

WSKAŹNIKI MONITORINGU

WSKAŹNIKI PRODUKTU

1. liczba projektów wg rodzaju form aktywizacji uczestników

2. liczba osób objętych poszczególnymi projektami z podziałem na rodzaje beneficjentów ostatecznych i płeć (K/M)

WSKAŹNIKI REZULTATU

1. % osób, które podniosły swoje kwalifikacje (uzyskały dokumenty ukończenia poszczególnych form aktywizacji) (K/M),

2. % osób, które oceniły poszczególne projekty pozytywnie (K/M)

WSKAŹNIKI ODDZIAŁYWANIA

1. wzrost zatrudnienia w regionie,

2. wzrost ilości osób, które utrzymały zatrudnienie, w tym osób pochodzących z obszarów wiejskich (K/M),

3. wzrost ilości absolwentów kontynuujących naukę, w tym absolwentów pochodzących z obszarów wiejskich (K/M).

Priorytet 3

Działanie 3.1. Rozwój obszarów wiejskich

WSKAŹNIKI MONITORINGU

WSKAŹNIKI PRODUKTU

1. Długość wykonanej lub zmodernizowanej sieci wodociągowej i kanalizacyjnej

2. Ilość km zmodernizowanych dróg gminnych

3. Liczba projektów zrealizowanych projektów (w podziale na rodzaje projektów)

4. Ilość nowopowstałych przedsiębiorstw

5. Ilość projektów kompleksowego uzbrojenia terenu przeznaczonego pod inwestycje (szt.)

WSKAŹNIKI REZULTATU

1. Wzrost poziomu zwodociągowania/skanalizowania gminy

2. Wzrost dostępności drogi (redukcja EPLP)

3. Wzrost dostępu do gazu przez mieszkańców

4. Powierzchnia terenów inwestycyjnych, które stały się dostępne w wyniku budowy i modernizacji dróg oraz uzbrojenia terenu (ha)

WSKAŹNIKI ODDZIAŁYWANIA

1. Liczba utworzonych/utrzymanych miejsc pracy 2 lata po realizacji projektu

2. Spadek stopy bezrobocia

3. Wzrost dochodu gmin na mieszkańca

4. Poprawa bezpieczeństwa (liczba wypadków w ruchu drogowym po upływie roku)

5. Liczba pojazdów korzystających z drogi po upływie roku

Priorytet 3

Działanie 3.5 Lokalna infrastruktura społeczna

WSKAŹNIKI MONITORINGU

WSKAŹNIKI PRODUKTU

1. Powierzchnia nowych lub zmodernizowanych obiektów przeznaczonych na cele dydaktyczne i sportowe (m2)

2. Ilość zakupionego sprzętu medycznego dla szpitali o zasięgu lokalnym (szt.)

WSKAŹNIKI REZULTATU

1. Ilość uczniów i wychowanków korzystających z lokalnych obiektów edukacyjnych (osoby)

WSKAŹNIKI ODDZIAŁYWANIA

Udział osób pozostających na miejscu celem edukacji (%), w tym: udział osób, które ukończyły na miejscu szkołę średnią oraz udział osób, które ukończyły na miejscu szkołę wyższą

VI. Plan finansowy na lata 2004 – 2008

Program inwestycyjny

Zadania inwestycyjne

Jednostka organizująca program-zadanie

Okres realizacji

Łączne nakłady finansowe

Wysokość wydatków w roku 2003

2004

2005

2006

2007

2008

Budżet Gminy

Dotacje

ERDF

Budżet Gminy

Dotacje

ERDF

Przebudowa drogi gminnej nr 106656B (Trypucie-Zawady)

Urząd Gminy

2003-

2004

1.810.044,12

23.540

1125

4575

445101,03

1335303,09

Budowa drogi gminnej nr 0350010 i nr 0350020 na odcinku Baciuty-Trypucie

Urząd Gminy

2003-

2006

1.620.600

32.635

750.000

837.965

Budowa kanalizacji sanitarnej do wsi

Zalesiany-Markowszczyzna-Niewodnica Kościelna

Niecki-Markowszczyzna-Tołcze-Barszczówka

Dobrowoda-Baciuty

Piećki-Borowskie Skórki-Borowskie Michały-Borowskie Gziki

Urząd Gminy

2003-

2008

8.586.500

85.205

w tym:

757.956,1

w tym:

746.693

w tym:

367.387

w tym

1102161 w tym

1.928.988

1.928.988

1.928.991,12

Dobrowoda-10.000

Dobrowoda-606.451,54

Dobrowoda -594.650

Niecki-

10.000

Niecki- 1.830,00

Niecki-5.490,00

Niecki-436.746,79

Niecki-831.156,73

Zalesiany-7.000

Zalesiany-149.554,57

Zalesiany-146.653

Rozbudowa części dydaktycznej przy szkole w Turośni Kościelnej

Urząd Gminy

2003-

2006

2.382.636

-

1.830,00

5.490,00

264.990,59

794.971,75

Rozbudowa sieci wodociągowej w Niewodnicy Koryckiej, Niewodnicy Kościelnej, Zalesianach, Baciutach, Markowszczyźnie i Tołczach

Urząd Gminy

2003-

2005

106.170

6.170

2.500

7500

90.000

Modernizacja ujęć wodnych

(Hydrofornie-przepompownie)

Urząd Gminy

2003-

2006

209.900

9.900

-

-

100.000

100.000

Termomodernizacja budynków:

Szkoły w Tołczach, Czaczkach Małych, Niewodnicy Kościelnej, Turośni Kościelnej,

Ośrodek Zdrowia w Turośni Kościelnej i budynek Urzędu Gminy

Urząd Gminy

2003-

2005

1.034.457

40.138

107.104

322209

564.706

Budowa świetlicy w Zawadach

Urząd Gminy

2003-

2006

160.000

15.000

3.750

11250

60.000

70.000

VII. System wdrażania

System wdrażania Planu Rozwoju Lokalnego Gminy Turośń Kościelna jest realizowany w oparciu o system wdrażania pomocy strukturalnej Unii Europejskiej. Gmina korzystając ze środków finansowych funduszy strukturalnych UE jest zobowiązana przestrzegać zasady i procedury wspólnotowe, które zostały określone w Rozporządzeniu z dnia 21 czerwca 1999 r. Nr 1260/1999 wprowadzającym ogólne przepisy odnośnie funduszy strukturalnych oraz rozporządzeniach odnoszących się do poszczególnych funduszy strukturalnych.

Poszczególne projekty będą wdrażane w oparciu o zasady wydatkowania środków wg źródeł ich pochodzenia. W niektórych sytuacjach może to oznaczać, że podmiot korzystający z różnych źródeł finansowania będzie musiał sprostać wielu wymaganiom formalnym. Dotyczy to w szczególności odmiennych zasad wykorzystania środków pochodzących ze źródeł krajowych oraz środków pochodzących ze źródeł unijnych.

Instytucja Zarządzająca Planem Rozwoju Lokalnego Gminy Turośń Kościelna

Funkcję Instytucji Zarządzającej i koordynującej realizację Planu Rozwoju Lokalnego będzie pełnił Wójt wraz z zespołem zadaniowym składających się z pracowników. Zarządzającej obejmuje między innymi:

ustalenie szczegółowych zasad i kryteriów realizacji PRL,
zbieranie danych statystycznych i finansowych na temat postępów wdrażania oraz przebiegu realizacji projektów w ramach Planu,
zapewnienie zgodności realizacji Planu z poszczególnymi dokumentami programowymi wyższego rzędu oraz przestrzegania zasad zawierania kontraktów publicznych,
zapewnienie przygotowania i wdrożenia planu działań w zakresie informacji
i promocji Planu
przygotowanie rocznych raportów nt. wdrażania Planu, zbieranie informacji do rocznego raportu o nieprawidłowościach
dokonanie oceny ex-post po zakończeniu realizacji Planu

Dla właściwej oceny Instytucja Zarządzająca może tworzyć grupy robocze, korzystać z opinii niezależnych ekspertów lub usług innych instytucji.

Instytucja wdrażająca Plan Rozwoju Lokalnego

Urząd Gminy jako instytucja wdrażająca PRL jest odpowiedzialna za:

kreowanie, przyjmowanie i składanie wniosków aplikacyjnych od instytucji podległych - beneficjentów pomocy,
kontrolę formalną składanych wniosków, ich zgodności z procedurami, z zapisami Planu,
ewentualne monitorowanie wdrażania poszczególnych projektów,
zapewnienie informowania o współfinansowaniu przez UE realizowanych projektów

VIII. Sposoby monitorowania, oceny i komunikacji społecznej.

1. System monitorowania planu

Kluczowe znaczenie w monitorowaniu i stymulowaniu realizacji Planu posiada Wójt Turośni Kościelnej i Rada Gminy Jej główną rolą będzie monitorowanie przebiegu realizacji zadań zawartych w Planie oraz ewentualne interweniowanie w przypadku stwierdzenia opóźnień lub nieuzasadnionej rezygnacji z realizacji zadania.

Realizowanie zapisów Planu wymaga stałej obserwacji zjawisk zachodzących w otoczeniu społeczno – gospodarczym gminy oraz umiejętnego reagowania korygującego, w momencie pojawiania się niekorzystnych, w stosunku do założonych tendencji.

Wymóg prowadzenia monitoringu jest zdeterminowany przez fakt, iż samorząd gminny pełni funkcję koordynatora i kreatora zdarzeń w stosunku do wielu podmiotów działających na jego obszarze.

Innym aspektem jest dążenie do osiągnięcia wysokich standardów Unii Europejskiej, w której monitorowanie wdrażania polityki regionalnej jest wymogiem formalnym, a w przypadku województwa podlaskiego, korzystającego ze źródeł pomocowych UE, zapewnienie monitoringu jest jednym z ważnych elementów właściwej realizacji projektów i ich oceny.

W Planie Rozwoju formułowane są oczekiwania i projekcje przyszłego stanu rzeczy w oparciu o dostępny zbiór danych oraz instrumentarium badawcze. Przyjęcie założeń finansowych, w tym wydatków inwestycyjnych, jest rzeczą trudną w świetle zmieniających się uregulowań prawnych, a także wielu koncepcji rozwojowych proponowanych przez instytucje centralne.

Monitoring wymaga działań określonych czytelnymi kryteriami, a także zbudowania aparatu instytucjonalnego. Wiąże się to zwłaszcza z wydatkowaniem funduszy publicznych, stąd też optymalne ich wykorzystanie, a przez to osiągnięcie maksymalnego efektu działania jest rzeczą istotną.

Doktryna rozwoju lokalnego jest na etapie powstawania co powoduje, iż szczegółowe zagadnienia nie mogą być w sposób precyzyjny przedstawione.

Monitorowanie i ocena podejmowanych w sferze rozwoju gminy działań spoczywać będzie na organie stanowiącym i wykonawczym gminy.

Monitorowanie Planu jest ważnym wymogiem aktywnej realizacji rozwoju gminy. Umożliwia ono określenie, czy Plan jest realizowany w sposób prawidłowy, a jego założenia są nadal aktualne. Monitoring powinien spełniać określone wymagania, podobnie jak to ma miejsce w przypadku obserwacji innych zjawisk społeczno – gospodarczych. Powinien dostarczać potrzebnej wiedzy w oparciu o wskaźniki jakościowe i ilościowe, które pozwolą obiektywnie ocenić realizację założonych działań.

Zapisy Planu Rozwoju Lokalnego pozwalają na zapewnienie elastyczności jej realizacji, co może skutkować aplikowaniem do funduszy pomocowych każdorazowo, gdy pojawia się szansa pozyskania współfinansowania przedsięwzięć regionalnych ze źródeł zewnętrznych, w tym środków pomocowych Unii Europejskiej kierowanych na zapewnienie spójności społeczno –gospodarczej i procesów integracyjnych.

2. Sposoby oceny planu

Skuteczność Planu poddawana będzie bieżącej ocenie. Sprawowana ona będzie przez Komisję Rewizyjną Rady Gminy przy pomocy zawartych w Punkcie V wskaźników monitorowania.

3. Sposoby inicjowania współpracy pomiędzy sektorem publicznym, prywatnym i organizacjami pozarządowymi

Strategia informacyjna

Zadania strategii informacyjnej:

· zapewnienie powszechnego dostępu do informacji o możliwościach uzyskania wsparcia w ramach funduszy strukturalnych dla wszystkich grup docelowych na terenie Gminy Turośń Kościelna

· zapewnienie czytelnej informacji o kryteriach oceny i wyboru projektów oraz obowiązujących w tym zakresie procedurach

· zapewnienie bieżącego informowania opinii publicznej o zakresie i wymiarze pomocy wspólnotowej dla poszczególnych projektów i rezultatach działań na poziomie Gminy

· zapewnienie współpracy z instytucjami zaangażowanymi w monitorowanie i realizowanie Planu Rozwoju Lokalnego w zakresie działań informacyjnych i promocyjnych poprzez wymianę informacji i wspólne przedsięwzięcia

· inicjowanie dodatkowych działań promocyjnych o zasięgu lokalnym

· wykorzystanie nowoczesnych technologii, takich jak Internet, poczta elektroniczna, elektroniczna archiwizacja dokumentów, w celu usprawnienia komunikacji pomiędzy podmiotami uczestniczącymi w realizacji Planu Rozwoju Lokalnego

Grupy docelowe odbiorców

Działania podejmowane w ramach Planu Rozwoju Lokalnego Gminy Turośń Kościelna będą uwzględniały specyficzne potrzeby wymienionych grup docelowych, jeśli chodzi o zakres informacji oraz użyte instrumenty w celu osiągnięcia maksymalnej skuteczności.

· Opinia publiczna - powszechna wiedza na temat działań związanych z wdrażaniem oraz wykorzystaniem środków Unii Europejskiej służyć będzie prezentacji korzyści płynących z członkostwa we Wspólnocie, budowaniu pozytywnego wizerunku podmiotów zaangażowanych w proces wdrażania pomocy, jak również przyczyni się do poparcia dla inwestycji, których bezpośrednim beneficjentem będzie społeczność lokalna Gminy.

· Beneficjenci - to osoby, instytucje lub grupy społeczne bezpośrednio korzystające z wdrażanej pomocy. Będą to:

- jednostki samorządu terytorialnego szczebla gminnego

- podmioty będące jednostkami podległymi samorządowi gminnemu bądź realizujące zadania jednostki samorządu gminnego

- podmioty gospodarcze

- organizacje zrzeszające przedsiębiorców

- uczelnia wyższa i jednostki edukacyjne

- organizacje pozarządowe i organizacje społeczne

- związki wyznaniowe

Kształtowanie wizerunku Planu Rozwoju Lokalnego

Wykorzystanie pomocy w ramach funduszy strukturalnych płynących z Unii Europejskiej uzależnione jest od poziomu świadomości w zakresie istnienia oraz możliwości pozyskania środków dla samorządów gminnych. W tym celu istnieje realna potrzeba konsekwentnego kształtowania pozytywnego wizerunku Planu Rozwoju Lokalnego.

Instrumenty strategii informacyjnej

Realizacji polityki informacyjnej służyć mają następujące instrumenty:

- konferencje, seminaria, wykłady, warsztaty, prezentacje- propagujące informacje o możliwościach wykorzystania środków unijnych i rezultatach wsparcia UE oraz usystematyzowania wiedzy

- wizytacje projektów, ekspozycje projektów- mogą stanowić skuteczne metody prezentacji osiągnięć w zakresie realizacji inicjatyw z wykorzystaniem środków Unii Europejskiej

- informowanie o projektach oraz ich promocja przez beneficjentów- należy zadbać o przekazanie odpowiedniej wiedzy beneficjentom z rejonu Gminy Turośń Kościelna, którzy będą odpowiedzialni za spełnienie wymogów w tym zakresie

- serwisy internetowe - będą szybkim i ogólnodostępnym źródłem informacji dla potencjalnych beneficjentów i instytucji o aktualnych możliwościach skorzystania z pakietu pomocowego, zaś dla opinii publicznej stanowią kompleksowe źródło informacji o osiągnięciach Planu Rozwoju Lokalnego i wsparciu ze strony Unii Europejskiej dla Gminy Turośń Kościelna

- publikacje, broszury informacyjne, ulotki, reklamy, plakaty, materiały audio-wizualne - ułatwiają w atrakcyjnej, przystępnej formie przybliżyć wiedzę na temat dostępnej pomocy Unii Europejskiej, możliwości jej uzyskania, roli turośnieńskich instytucji w zarządzaniu pomocą oraz roli Unii Europejskiej w tym procesie. Współpraca z mediami - działania wykorzystujące współpracę z prasą, radiem, telewizją o zasięgu lokalnym i regionalnym będą kluczowym elementem przy realizacji Planu Rozwoju Lokalnego w szczególności w odniesieniu do opinii publicznej. Działania podejmowane za pośrednictwem mediów będą miały formę artykułów i relacji prasowych, audycji radiowych i telewizyjnych, reklam i ogłoszeń. Wszelka informacja o zasadach i procedurach związanych z wykorzystaniem funduszy strukturalnych powinna być przekazana w zwięzły i przystępny sposób.

Metryka strony

Udostępniający: Urząd Gminy Turośń Kościelna

Wytwarzający/odpowiadający: Andrzej Suchowierski

Wprowadzający: Andrzej Suchowierski

Data wprowadzenia: 2004-08-02

Data modyfikacji: 2004-08-02

Opublikował: Paweł Kondracki

Data publikacji: 2004-08-02

Drukuj do PDF

Drukuj

Program inwestycyjny Zadania inwestycyjne	Jednostka organizująca program-zadanie	Okres realizacji	Łączne nakłady finansowe	Wysokość wydatków w roku 2003	2004		2005		2006	2007	2008
Program inwestycyjny Zadania inwestycyjne	Jednostka organizująca program-zadanie	Okres realizacji	Łączne nakłady finansowe	Wysokość wydatków w roku 2003	Budżet Gminy	Dotacje ERDF	Budżet Gminy	Dotacje ERDF	2006	2007	2008
Przebudowa drogi gminnej nr 106656B (Trypucie-Zawady)	Urząd Gminy	2003- 2004	1.810.044,12	23.540	1125	4575	445101,03	1335303,09
Budowa drogi gminnej nr 0350010 i nr 0350020 na odcinku Baciuty-Trypucie	Urząd Gminy	2003- 2006	1.620.600	32.635			750.000		837.965
Budowa kanalizacji sanitarnej do wsi Zalesiany-Markowszczyzna-Niewodnica Kościelna Niecki-Markowszczyzna-Tołcze-Barszczówka Dobrowoda-Baciuty Piećki-Borowskie Skórki-Borowskie Michały-Borowskie Gziki	Urząd Gminy	2003- 2008	8.586.500	85.205 w tym:	757.956,1 w tym:	746.693 w tym:	367.387 w tym	1102161 w tym	1.928.988	1.928.988	1.928.991,12
				Dobrowoda-10.000	Dobrowoda-606.451,54	Dobrowoda -594.650
				Niecki- 10.000	Niecki- 1.830,00	Niecki-5.490,00	Niecki-436.746,79	Niecki-831.156,73
				Zalesiany-7.000	Zalesiany-149.554,57	Zalesiany-146.653
Rozbudowa części dydaktycznej przy szkole w Turośni Kościelnej	Urząd Gminy	2003- 2006	2.382.636	-	1.830,00	5.490,00	264.990,59	794.971,75
Rozbudowa sieci wodociągowej w Niewodnicy Koryckiej, Niewodnicy Kościelnej, Zalesianach, Baciutach, Markowszczyźnie i Tołczach	Urząd Gminy	2003- 2005	106.170	6.170	2.500	7500	90.000
Modernizacja ujęć wodnych (Hydrofornie-przepompownie)	Urząd Gminy	2003- 2006	209.900	9.900	-	-	100.000		100.000
Termomodernizacja budynków: Szkoły w Tołczach, Czaczkach Małych, Niewodnicy Kościelnej, Turośni Kościelnej, Ośrodek Zdrowia w Turośni Kościelnej i budynek Urzędu Gminy	Urząd Gminy	2003- 2005	1.034.457	40.138	107.104	322209	564.706
Budowa świetlicy w Zawadach	Urząd Gminy	2003- 2006	160.000	15.000	3.750	11250	60.000		70.000